Bạo hành lời nói sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến trẻ em

Nhiều năm sống trong bi quan, tự ti

Thảo (Phú Thọ) là một học sinh giỏi năm nào cũng đoạt giải Nhất, Nhì tỉnh/ huyện, là niềm tự hào của cả họ, cả gia đình. Thế nhưng, kỳ thi vào lớp 10 THPT năm ấy, Thảo lại trượt trường chuyên tỉnh, trượt cả lớp chọn trường huyện. Khỏi phải nói ông bà nội - ngoại, đặc biệt là bố mẹ Thảo thất vọng thế nào. Mọi người thi nhau trách mắng, rồi so sánh Thảo với anh trai đang học đại học danh tiếng ở thành phố. “Mày đúng là đồ bỏ đi”, “Chỉ ăn mới học thôi cũng không nên hồn, sau này sẽ không làm nên trò gì đâu”, “Đồ dốt như bò, chỉ làm cả nhà mất mặt”, “Đầu tư cho mày học phí công”, “Đáng ra mày không nên xuất hiện trong nhà này”, "Anh trai học giỏi thế sao mày lại dốt vậy?"… là những câu suốt 3 năm học THPT Thảo phải chịu đựng. Mọi yêu thương, quan tâm, đầu tư, bố mẹ đều tập trung hết cho anh trai, còn Thảo như người thừa trong nhà. Từ một học sinh giỏi, tự tin, năng động, hăng hái, Thảo tôi dần thu mình, ít giao tiếp, học hành ngày càng sa sút. Và trong những năm khủng hoảng đó, không ít lần Thảo đã có ý định tự tử để giải thoát.

Hạnh (ở Thái Bình) suốt những năm tháng tuổi thơ không có lấy một ngày vui vẻ, hạnh phúc vì bị mẹ bạo hành bằng lời nói. Bố mẹ ly hôn nên bao nhiêu thất vọng, uất hận mẹ đều trút lên Hạnh. Mẹ thường dùng những câu cay nghiệt như dao cứa vào lòng để nói với Hạnh. Bà hết nói Hạnh ngu dốt, ăn hại giống bố; lại nói em có gene giống bên nội, sau này lớn lên chắc chắn là người không đoàng hoàng. Hơn thế, bà còn nhồi vào đầu Hạnh, rằng đàn ông chẳng có ai tốt đẹp cả, chỉ dặt một lũ bạc bẽo, phản bội, ăn hại. Vì thế, sau này lớn lên mặc dù rất xinh đẹp và học giỏi, có nhiều bạn trai theo đuổi, nhưng Hạnh luôn tự ti về bản thân,  sợ sẽ gặp phải người phụ bạc, không dám mở lòng yêu ai.

Bé Hương (6 tuổi, Hà Nội) bỗng dưng không muốn nói chuyện, giao tiếp với bố mẹ mà chỉ thích chơi và tự nói chuyện với con gấu bông. Bố mẹ cô bé vô cùng lo lắng, nghĩ con bị trầm cảm nên đưa đi điều trị tâm lý. Khi đã thân thiết, bác sĩ hỏi sao con chỉ thích nói chuyện với gấu bông? và câu trả lời của bé khiến tất cả ngỡ ngàng: "Gấu bông không quát mắng con. Gấu bông yêu con". Nghe con nói, người mẹ òa khóc và nhận ra, nhiều khi tức giận con lười ăn, con nghịch ngợm, con bày bừa đồ chơi, con bướng bỉnh,… cả cô và chồng không kìm chế thường quát mắng con. Không ngờ, những câu mắng mỏ của bố mẹ lại ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý con như vậy.

Đã có bao nhiêu đứa trẻ mất đi tuổi thơ trong sáng? Bao nhiêu đứa trẻ như Thảo, như Hạnh, như bé Hương đã bị chính người ruột thịt trong gia đình bạo hành bằng những lời chửi mắng?

Chửi mắng không làm nên một đứa trẻ ngoan!

Chúng ta đã đọc nhiều thông tin trên báo chí, thậm chí chứng kiến những vụ việc đau lòng có khi nguyên nhân xuất phát từ những lời mắng chửi của bố mẹ đối với trẻ. Sau những kỳ thì, không ít trẻ đã trầm cảm, khủng hoảng tâm lý vì bị trì triết, chê trách, mắng mỏ, thậm chí chửi bới vì kết quả học tập không đạt như mong muốn của cha mẹ. Cha mẹ yêu thương và thường đặt cho con cái rất nhiều kỳ vọng, hi vọng, mong muốn con thành đạt, nhưng lại chưa từng hỏi qua cảm nhận của trẻ. Không ít cha mẹ luôn hà khắc, áp đặt con phải làm những việc mình mong muốn và sẽ la mắng, quát nạt khi trẻ trót phạm sai lầm. Chịu tổn thương, có trẻ sẽ thể hiện ngay bằng hành động, nhưng cũng có trẻ âm thầm chịu đựng. Những tổn thương từ bạo lực lời nói nhiều khi chúng ta không nhìn thấy được và nó sẽ ám ảnh, đeo bám trẻ trong suốt cuộc đời.

Bạo hành lời nói là một khái niệm ít người biết và thường bị bỏ qua với tâm lý cho rằng, con hư cha mẹ tức thì mắng chửi vài câu có sao đâu, trẻ sẽ quên ngay. Tuy nhiên, những người bị bạo hành lời nói (bạo lực ngôn ngữ) nhẹ thì có thể bị rối loạn tâm lý, nặng thì có thể dẫn xu hướng bạo lực với người khác hoặc hành vi tự sát.

Không để lại những dấu vết rõ ràng trên cơ thể, nhưng bạo hành lời nói lại có ảnh hưởng đến tâm lý, suy nghĩ và cả hiệu quả học tập, làm việc của trẻ. Bạo hành lời nói cũng có thể khiến nạn nhân tin vào những điều rất tiêu cực về bản thân. Chỉ có sự ấm áp trong lời nói mới là món quà tốt nhất cha mẹ tặng cho con để chúng trưởng thành.

Bạo hành lời nói có thể diễn ra và làm tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần của một đứa trẻ, nhất là ở tuổi thanh thiếu niên. Trên thực tế, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc lạm dụng lời nói với trẻ có thể gây tàn phá về mặt cảm xúc như lạm dụng tình dục và khiến chúng dễ dàng rơi vào triệu chứng trầm cảm bởi nhiều tác động đến lòng tự trọng và khả năng tin tưởng. Và khi một đứa trẻ kìm nén cảm xúc quá lâu để sống sót sau nỗi đau của những ngôn từ do cha mẹ mình mang lại thì những hậu quả khôn lường sẽ xảy ra khiến cho bất cứ ai cũng đau lòng.

Cha mẹ nghiêm khắc với những hành vi sai trái của con là cần thiết, nhưng nếu thái quá, cực đoan sẽ gây ra hậu quả xấu. Chỉ có sự nghiêm khắc trong tình yêu thương cộng với sự nhẫn nại, kiên trì dạy bảo con mới làm cho trẻ tôn trọng cha mẹ, có niềm tin vào cuộc sống và trở thành công dân tốt.

Tránh bạo hành lời nói với con, cha mẹ hãy: Nhận ra cảm xúc của mình; Thông cảm với con; Nghĩ về tình huống khác nhau; Lắng nghe con nói; Tích hợp tình yêu của bạn với những suy nghĩ tức giận; Chú ý phản ứng của cơ thể để bình tĩnh lại; Giữ sự chú ý của bạn về vấn đề hiện tại. Bên cạnh đó, để phòng chống bạo lực trẻ em trong gia đình nói chung, bạo hành lời nói với trẻ nói riêng, chúng cần thiết đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục đạo đức, lối sống, triển khai bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình để xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc.