Bảo vệ trẻ em trước những hiểm họa đến từ lòng đất

Những cái chết bất ngờ

Việt Nam là một trong những quốc gia phải gánh chịu hậu quả nặng nề của bom mìn, vật nổ còn sót lại sau các cuộc chiến tranh. Theo kết quả nghiên cứu tổng hợp về hiện trạng tồn lưu ô nhiễm bom mìn, vật nổ sau chiến tranh, diện tích đất đai Việt Nam hiện bị ô nhiễm bom mìn, vật nổ là 6,1 triệu ha, chiếm 18,71% diện tích đất cả nước. Số bom mìn, vật liệu chưa nổ sót lại sau chiến tranh hiện nằm rải rác tại 63/63 tỉnh, thành phố, nhưng tập trung nhất ở các tỉnh miền Trung. Mặc dù thời gian qua, công tác rà phá bom mìn đã được quân đội và nhiều tổ chức quốc tế tháo gỡ, nhưng hiểm hoạ đến từ lòng đất vẫn còn và hàng ngày, hàng giờ rình rập các em.

Trẻ em có thể bị bom mìn sát thương vào bất cứ hoàn cảnh nào. Tại một trường học ở vùng núi Kỳ Sơn (Nghệ An), một học sinh nhặt được bom bi cho vào túi mang tới lớp. Giờ ra chơi, em và các bạn lấy ra xem thì quả bom phát nổ làm 7 em thiệt mạng, 30 học sinh khác bị thương. Ở xã Cát Hanh (huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định), một tốp trẻ chơi đá bóng phát hiện thấy một quả đạn cối đã lấy đập chơi, đạn nổ 5 em chết tại chỗ, 3 em bị thương nặng.

Cũng do thiếu hiểu biết và nghịch dại, em Trần Văn Quang ở Triệu Phong (Quảng Trị) nhặt được quả bom bi hình cầu đã dùng làm đồ chơi, quả bom phát nổ em bị tử vong để lại nỗi đau khôn cùng cho gia đình. Tại Triệu Phong còn có hai anh em cháu Nguyễn Thanh Giang, khi bố mẹ đi làm đồng đã nghịch kíp nổ một đầu đạn. Kíp nổ làm cháu Nguyễn Thanh Duy chết còn Giang bị cụt bàn tay trái, mù hai mắt. Ở bản Cà Tăng huyện Hướng Hoá - Quảng Trị, bốn chú bé người Vân Kiều sau giờ tan học rủ nhau lên đồi đào sắn. Cậu bé Hồ Văn Lai thấy một vật tròn xanh bóng láng liền nhặt lên và gọi bạn tới xem, khi chúng chưa kịp hiểu đó là cái gì thì một tiếng nổ khô khốc vang lên. Hồ Văn Lai gục xuống dãy dụa trong vũng máu, còn 3 em khác bị mảnh bi găm đầy người. Tai nạn bất ngờ khủng khiếp của em Lai và các bạn, vẫn còn là nỗi hãi hùng của bà con Vân Kiều trong suốt những năm qua.

Còn nhiều những cái chết thương tâm của trẻ em do tai nạn bom mìn. Em Nguyễn Thị Kiều Nhi ở xã Hưng Hòa, huyện Bến Cát (tỉnh Bình Dương) phụ cha nhặt phế liệu bị trái đạn nổ làm đa chấn thương, toàn thân cháy xém phải đưa về cấp cứu ở Bệnh viện Chợ Rẫy – TP. Hồ Chí Minh. Tại thôn Nghĩa Tây, xã Đại Nghĩa, huyện Đại Lộc (Quảng Nam) hai cha con ông Lê Văn Thạnh và Lê Hồng Vỹ, trong khi làm rẫy đã cuốc phải một trái đạn 105 li còn sót lại. Đạn nổ làm hai cha con chết tại chỗ. Một vụ nổ đạn pháo xảy ra tại tổ 9 ấp Quảng Lợi A, xã Tân Lợi, huyện Bình Long, tỉnh Bình Phước cũng làm 7 người chết trong đó có tới 6 nạn nhân là trẻ em.

Nói về vấn đề này, một bác sĩ ở Bệnh viện Đa Khoa tỉnh Quảng Trị cho biết: “Bệnh viện đã tiếp nhận nhiều nạn nhân bị tai nạn do bom mìn từ người lớn đến trẻ em, nhất là trẻ chăn trâu, do chơi đùa đã vấp phải bom bi làm nó phát nổ. Nhiều em bị nạn phải trải qua quá trình điều trị rất tốn kém, nhưng vẫn chịu thương tật suốt đời.” Đến nay, bom mìn còn sót lại vẫn là nỗi kinh hoàng cho các em và đã cướp đi sinh mạng của nhiều trẻ thơ vô tội.

Trẻ em bị tai nạn bom mìn do thiếu hiểu biết

Những năm gần đây, công tác truyền thông giáo dục cách phòng tránh tai nạn bom mìn đã được tiến hành nhưng chưa thực sự sâu rộng. Sự thiếu hiểu biết về bom mìn, chủ quan, mất cảnh giác của một số người dân và nhất là trẻ em ở những vùng còn nhiều bom mìn, vật liệu nổ sót lại là những yếu tố làm xảy ra tai nạn bom mìn khiến nhiều nạn nhân bị thương tật suốt đời thậm chí bị cướp đi mạng sống.

Theo số liệu của Đài tiếng nói Việt Nam, chơi đùa với bom mìn lại là một nguyên nhân chủ yếu dẫn tới tai nạn bom mìn trong thanh thiếu niên dưới 18 tuổi (chiếm 29%). Điều đáng báo động là, tỉ lệ thương vong liên quan tới chơi đùa với bom mìn ngày càng gia tăng. Hoạt động chăn thả gia súc, một công việc phổ biến mà các gia đình nông thôn giao cho trẻ em, cũng là một yếu tố dẫn đến 18% các vụ tai nạn. Tại Quảng Trị, trong số gần 7.000 các nạn nhân bom mìn có tới 1.742 học sinh chiếm tới 31,57%. Nghịch dại là một nguyên nhân dẫn tới các em bị tai nạn bom mìn, song nhiều em lại vô tình trở thành nạn nhân của sự thiếu hiểu biết từ phía người lớn.

Trẻ em vốn hiếu động, thích khám phá nhưng chưa thực sự ý thức được khả năng sát thương của bom mìn nên dễ bị tai nạn. Những tai nạn thương tâm sẽ không xảy ra, nếu các em nhận biết được bom mìn là thứ cần phải tránh xa.

Chính vì thế khi việc rà phá bom mìn chưa có điều kiện được tiến hành triệt để và vẫn còn nhiều bom mìn, vật liệu nổ còn ẩn trong lòng đất, thì giáo dục phòng tránh bom mìn sẽ tạo môi trường thông tin sôi động, tác động lên ý thức thay đổi hành vi của con người nhất là trẻ em. Cũng có thể coi giáo dục phòng tránh bom mìn là biện pháp duy nhất, để hạn chế tai nạn bom mìn trong giai đoạn hiện nay.