Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em trên môi trường mạng

Phát biểu khai mạc sự kiện, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông Đặng Khắc Lợi cho biết, hiện nay, internet được coi là một phần tất yếu của cuộc sống hiện đại, song hành những tiện ích lành mạnh mà internet mang lại là những tác động xấu, ảnh hưởng đến nhận thức của trẻ. Để an toàn trên môi trường mạng và không lạc lối khi bước vào thế giới này, trẻ em cần được trang bị những kiến thức, kỹ năng, nhận biết cần và đủ.

Để cung cấp cho trẻ cũng như các bậc phụ huynh những thông tin, kiến thức tự bảo vệ trên môi trường mạng, báo chí đóng một vai trò rất quan trọng trong công tác thông tin và truyền thông. Theo thống kê của Cục Báo chí, từ ngày 1/1 đến nay, các cơ quan báo chí đã có 145.130 tin bài phản ánh liên quan đến trẻ em. Số lượng này rất lớn, ngày nhiều nhất lên tới 1.186 tin bài (1/6/2022).

Tại hội nghị tập huấn, các chuyên gia về báo chí, truyền thông, cán bộ quản lý trong lĩnh vực trẻ em và công nghệ đã chia sẻ, cung cấp những thông tin, tư liệu hữu ích để các phóng viên báo chí có thể lan tỏa thông điệp và nâng cao nhận thức về an toàn thông tin cho trẻ em trên môi trường mạng.

Theo bà Nguyễn Thị Nga - Phó cục trưởng Cục Trẻ em, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, trẻ em sử dụng mạng internet ngày càng nhiều. Ngoài thời gian dành cho việc học, trung bình trẻ em thường sử dụng từ 5 - 7 tiếng/ngày vào mạng xã hội. Cùng với những mặt tích cực thì cũng kèm theo những mặt tiêu cực.

Tại Việt Nam, tỷ lệ trẻ em sử dụng internet rất cao. Có 89% trẻ em (từ 12 – 17 tuổi) truy cập và sử dụng internet trong 3 tháng trước khảo sát. Trong số 89% trẻ em sử dụng internet có 87% sử dụng internet hằng ngày. Nhưng chỉ có 36% (hầu hết là trẻ lớn hơn, độ tuổi 16 – 17) tham gia khảo sát hộ gia đình đã được dạy để đảm bảo an toàn trên mạng.

Thống kê từ Tổng đài Bảo vệ trẻ em 111, các cuộc gọi tư vấn, hỗ trợ liên quan đến không gian mạng tăng trong thời gian gần đây. Cụ thể năm 2021 có 422 cuộc gọi, trong 7 tháng đầu năm có 266 cuộc gọi. Nhiều cuộc gọi liên quan đến tư vấn, hỗ trợ liên quan đến vấn đề xâm hại tình dục liên quan đến môi trường mạng.

Từ thực trạng trên, bà Nguyễn Thị Nga cho rằng, việc cấm đoán trẻ em không dùng internet không còn phù hợp với bối cảnh hiện nay mà cần có sự đồng hành của cha mẹ, nhà trường và cộng đồng trong bảo vệ trẻ em trên không gian mạng; trong đó nâng cao kỹ năng khi dùng internet, được ví như là “vaccine số” giúp bảo vệ trẻ em khi tham gia môi trường mạng.

“Khảo sát của Cục Trẻ em và một số tổ chức quốc tế cho thấy, hầu hết việc biết kỹ năng bảo vệ trẻ em trên mạng là do tự tìm hiểu trên mạng hoặc truyền tai nhau. Còn giáo dục bài bản gần như chưa có. Đâu đó tại nhà trường có thông tin qua tại môn tin học nhưng chưa đầy đủ. Một số trường có tổ chức lớp ngoại khoá. Do đó, tiến tới, kỹ năng này sẽ sớm trang bị từ nhà trường để bao phủ rộng hơn”, bà Nga cho biết.

Bà Đinh Thị Như Hoa, Trưởng phòng Kiểm định, Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam (VNCERT/CC) trực thuộc Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) cho biết thêm, có 82% trẻ em độ tuổi 12 – 13 tuổi sử dụng internet; trẻ độ tuổi từ 13 – 14 tuổi sử dụng internet là 93%; trẻ từ 16 – 17 tuổi sử dụng internet chiếm 97%. Do đó, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng là vấn đề cấp thiết.

Theo bà Đinh Thị Như Hoa, quy tắc ứng xử trên không gian mạng là: Cẩn thận khi tham gia internet, thận trọng trước khi chia sẻ các thông tin liên quan đến cá nhân của mình và người khác trên mạng xã hội. Trẻ chia sẻ với bố mẹ, giáo viên, bạn bè, nhân viên bảo vệ trẻ em, những người tin tưởng khi có bất kỳ vấn đề nào cần đến sự hỗ trợ. Cha mẹ cùng đồng hành bảo vệ, lắng nghe che chở trẻ em khi trẻ gặp bất kỳ sự khó khăn nào; hướng dẫn trẻ em cách xử lý tình huống gặp phải phù hợp với độ tuổi. Cha mẹ luôn chú ý theo dõi, giám sát hoạt động của trẻ em khi tham gia không gian mạng.

Tại buổi tập huấn, Cục Trẻ em, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội; Cục An toàn thông tin, Bộ Thông tin truyền thông cũng phổ biến quy định pháp luật liên quan đến an toàn thông tin, tài liệu hướng dẫn bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, nhất là Nghị định 53 mới ban hành liên quan việc gỡ bỏ thông tin không phù hợp, trong đó có liên quan trẻ em.

Thực hiện Quyết định số 830/QĐ-TTg về Chương trình bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021-2025, đến nay, Cục Báo chí thông tin đã tăng cường thông tin, tuyên truyền đến xã hội, tổ chức, doanh nghiệp, cha mẹ, giáo viên, người nuôi dưỡng trẻ, đặc biệt là các cơ quan báo chí về hiện trạng, các nguy cơ đối với trẻ em trên môi trường mạng và các kiến thức, định hướng trẻ em tương tác an toàn, lành mạnh trên môi trường mạng. Từ đầu năm 2022 đến nay, các cơ quan báo chí đã có hơn 145.000 tin bài liên quan đến vấn đề trẻ em.