" Bí ẩn nữ tính" - một trong nhiều “chất xúc tác” cho phong trào nữ quyền làn sóng thứ hai

"Bí ẩn nữ tính" của Betty Friedan - một cuốn sách được coi là quan trọng nhất của thế kỷ XX - đã phanh phui vị thế của phụ nữ trong xã hội Hoa Kỳ sau Thế chiến thế giới lần II để chỉ ra rằng, đằng sau cái đam mê kiêu hãnh được đóng vai trò “nội trợ” phục vụ chồng con của phụ nữ Mỹ đương thời là một thực trạng “Phụ nữ bị bán đi trí tuệ và tham vọng của mình bằng cái giá nhỏ mọn của một chiếc máy giặt mới”.

Tác giả đặt ra thuật ngữ thần bí nữ tính để mô tả giả định của xã hội rằng phụ nữ có thể tìm thấy sự thỏa mãn thông qua công việc vui vẻ làm bà nội trợ, kết hôn, thụ động tình dục và xem việc nuôi con là thiên chức và bổn phận của riêng người phụ nữ.

Hơn nữa, những quan điểm phổ biến cho rằng phụ nữ “thực sự nữ tính” không có mong muốn được học cao hơn, có nghề nghiệp hoặc tiếng nói chính trị; thay vào đó, họ đã tìm thấy sự thỏa mãn hoàn toàn trong lĩnh vực nội trợ.

Theo tác giả, khái niệm “bí ẩn nữ tính” đã được người Mỹ tạo ra và duy trì bằng sách, báo, tivi và các chuẩn mực giá trị thời thượng liên quan đến “tổ ấm gia đình”, để bóp nặn cuộc đời người phụ nữ, tạo ra niềm tin rằng những bất công thiệt thòi mà họ đang chịu đựng là gắn liền với ý đồ sáng tạo đầy bí ẩn của Thượng đế, chứ không phải do tiến trình lịch sử xã hội tạo ra. "Bí ẩn của nữ tính” này được gắn với “Bí ẩn của sàn nhà được đánh bóng và son môi được tô trét hoàn hảo”. Friedan lưu ý rằng nhiều bà nội trợ không hài lòng với cuộc sống của họ nhưng lại cũng khó nói rõ cảm xúc của mình. Friedan cho rằng, sự bất hạnh và không có khả năng sống theo sự huyền bí của nữ giới là “vấn đề không tên”.

Trong "Bí ẩn nữ tính", tác giả - nhà nữ quyền người Mỹ Betty Friedan đề cập đến “vấn đề không tên”, trong đó phụ nữ cảm thấy bị bó buộc, không hài lòng và không hạnh phúc trong vai trò làm vợ, làm mẹ và nội trợ. Mặc dù sự không hài lòng này thường được cả bản thân phụ nữ và bác sĩ coi là vấn đề cá nhân, Friedan đổ lỗi đó là do vị trí của phụ nữ trong xã hội.

Bí ẩn nữ tính là một trong nhiều “chất xúc tác” cho phong trào nữ quyền làn sóng thứ hai (những năm 1960 - 1980). Tuy nhiên, vào cuối những năm 1980, những sai sót của nó đã được xác định rõ ràng. Nói rộng ra, các lập luận của bà còn thiếu sót và ít xác đáng hơn, còn phiến diện, bởi vì số phụ nữ tham gia lực lượng lao động nhiều gấp đôi so với những năm 1950. Hơn nữa, các nhà nữ quyền da màu, cho thấy những tuyên ngôn của Frieden vẫn mang tính vừa phân biệt chủng tộc vừa phân biệt giai cấp, hoàn toàn không áp dụng cho người Mỹ gốc Phi và những phụ nữ thuộc tầng lớp lao động khác tham gia lực lượng lao động vì cần thiết. Nhà sử học xã hội Daniel Horowitz, trong Betty Friedan and the Making of The Feminine Mystique (1998), tiết lộ rằng, Friedan đã không trung thực về điểm thuận lợi của mình, mà cô cho rằng đó là một bà mẹ và một bà nội trợ ở ngoại ô. Bà đã từng là một nhà hoạt động cực đoan cánh tả từ khi còn học tại Đại học Smith. Ông kết luận, đó là một câu chuyện hư cấu cần thiết nếu cả bà và những ý tưởng về nữ quyền của bà đều được tạo cơ hội để bén rễ. Vẫn còn những nhà phê bình khác lưu ý rằng cô ấy dựa trên một số lý thuyết của mình về các nghiên cứu mà từ đó đã được chứng minh là không chính xác.

Mặc dù nhận nhiều chỉ trích, nhưng không thể phủ nhận giá trị thức tỉnh mà cuốn sách mang lại khiến nhiều phụ nữ suy nghĩ về vai trò và bản sắc của họ trong xã hội. Kể từ lần xuất bản đầu tiên, nó đã được phát hành lại nhiều lần với những bổ sung - bởi Friedan và các nhà văn và học giả nữ quyền khác - cung cấp thêm bối cảnh. Mặc dù The Feminine Mystique được cho là dành riêng cho phụ nữ trung lưu da trắng, cuốn sách được coi là kinh điển trong lịch sử và lý thuyết nữ quyền. Những lập luận của Friedan đã trở nên có ảnh hưởng lớn đối với chủ nghĩa nữ quyền làn sóng thứ hai (một thời kỳ hoạt động của nữ quyền đặc biệt nổi bật trong những năm 60 và 70).

Dựa trên những phân tích tâm lý và thống kê, những phê bình chi tiết về truyền thông và quảng cáo đương đại, và rất nhiều cuộc phỏng vấn với các bà nội trợ ngoại ô các vấn đề mà Frieden đưa ra đã khiến người Mỹ nhận thức rõ về vai trò, vị trí của người phụ nữ. "Bí ẩn nữ tính" là góc nhìn sâu sắc phản ánh hiện thực đồng thời là cuốn sách truyền cảm hứng cho phong trào nữ quyền và giải phóng phụ nữ.