Cha mẹ cần làm gì để giúp trẻ không sa đà vào game bạo lực?

Báo động “ma túy” kỹ thuật số ở trẻ em

Bác sĩ Nguyễn Trọng An - nguyên Phó Cục trưởng Cục Trẻ em, Bộ LĐ-TB&XH - chia sẻ, chưa có báo cáo chính thức về tình trạng trẻ nghiện game, tuy nhiên số trẻ đến khám tại các bệnh viện sức khỏe tâm thần liên quan đến nghiện game có gia tăng. Có trẻ nghiện game, mỗi khi cha mẹ cất máy tính bảng là cháu đòi giết cha mẹ, phụ huynh đã phải tìm đến bác sĩ tâm lý để chữa trong một thời gian dài. Cũng đã có tình trạng trẻ học theo các trò chơi trên mạng.

Trẻ nghiện game có biểu hiện tương tự các tình trạng nghiện khác như xao nhãng học tập, nói dối, nói khéo, có biểu hiện bất thường… Tuổi dậy thì là lứa tuổi các cháu rất dễ bị lôi cuốn, dễ trở nên lệch lạc. Hiện có nhiều tệ nạn ảnh hưởng đến trẻ em như tệ bắt nạt, bạo lực, xâm hại trẻ em và nghiện game đang là tệ nạn đáng báo động.

PGS.TS. Trần Thành Nam - Chủ nhiệm Khoa Các khoa học Giáo dục, Trường Đại học Giáo dục, ĐHQGHN đã chia sẻ với phóng viên "Vì trẻ em" về mối nguy này và cách biến hại thành lợi khi trẻ nghiện game.

Đã có nhiều năm nghiên cứu về việc trẻ em sử dụng mạng xã hội, nghiện game online, game bạo lực, PGS.TS. Trần Thành Nam có thể chia sẻ tác động của game tới nhận thức của trẻ ra sao?

Những nghiên cứu đi trước đã cho thấy, video game có tác động đến hệ thần kinh cũng như ma túy. Vì vậy, người ta gọi video game là “ma túy” kỹ thuật số. Việc chơi game quá độ cũng ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine gây ức chế chức năng hoạt động của vùng trán trước. Mà bạn biết vùng trán trước có chức năng điều chỉnh và kiểm soát hành vi theo cách giống y như cocaine. Nghiện game làm mất đi chức năng này nên dẫn đến các hành vi thiếu kiểm soát, thiếu cảm thông với người khác.

Ngoài ra, khi chơi game, việc lặp đi lặp lại với những cảnh chém giết hoặc ngôn ngữ tục tĩu, hình ảnh phản cảm cũng làm trẻ em thay đổi nhận thức về việc sử dụng bạo lực và ngôn ngữ thô tục được trẻ coi là bình thường, và có thể ứng xử với các tình huống trong đời thực như trên game.

Có người nghiện game, chơi game liên tục 50h dẫn đến tử vong. Có bố mẹ trẻ mải chơi game Pirus (một game nuôi dạy đứa trẻ ảo) đến mức bỏ mặc con đẻ của mình chết đói. Và cũng rất nhiều hành vi tội phạm như xả súng đều được lấy ý tưởng từ các tình huống game bạo lực.

Tác hại của nghiện game nguy hiểm thế nào đến chất lượng học tập, đến sức khoẻ tinh thần, thể chất cũng như tương lai của các em, thưa ông?

Trẻ em nghiện game có những biểu hiện đặc trưng như: Không thể dứt ra khỏi suy nghĩ về game, tận dụng mọi cơ hội để chơi game; Cảm thấy bồn chồn, ủ rũ, khó chịu hoặc dễ bị kích thích khi giảm thời gian, không được chơi, không được sử dụng; Sa sút học tập, giảm chất lượng công việc, mất các mối quan hệ có ý nghĩa do dành nhiều thời gian cho game, Internet, mạng xã hội; Chơi game quá 6 tiếng/ngày và nhu cầu chơi ngày càng tăng.

Khi phụ huynh phải tách trẻ em khỏi game sẽ xuất hiện các triệu chứng cai (với các biểu hiện như đổ mồ hôi lạnh, giận dữ, thay đổi cảm xúc…). Trẻ em chơi game quá độ còn gặp nhiều vấn đề về sức khỏe thể chất, các triệu chứng cơ thể điển hình như đau nửa đầu và các vấn đề về lưng, về mắt.

Tái định hướng sự hứng thú của con vào các game giáo dục

Về cai nghiện “ma tuý” kỹ thuật số cho con, PGS.TS. Trần Thành Nam có tư vấn rất hay là phụ huynh nên định hướng cho con, biến hại thành lợi, để các con vừa học online vừa chơi, tận dụng các app giáo dục… ông có thể cho biết rõ hơn về các phương pháp này?

Với xu hướng phát triển của công nghệ, với sự xuất hiện của “vũ trụ ảo” Metaverse, cha mẹ không thể bắt con tuyệt giao với công nghệ và Internet. Nhưng yếu tố quan trọng nhất ở đây là sự kiểm soát. Hãy dạy con cách thức để con có thể kiểm soát được thời gian vào mạng và chơi game, đừng để game kiểm soát con. Có thể đây là thời điểm để đưa ra các nguyên tắc mới trong gia đình về thời gian tối đa dùng mạng của mỗi thành viên; những khoảng thời gian không vào mạng, không dùng thiết bị công nghệ để dành cho tương tác tình cảm thực.

Bên cạnh đó; yếu tố quan trọng thứ hai là “tính hữu ích”. Nếu như nghiện video game trước đây không giúp ích gì cho cá nhân trong những kỹ năng của cuộc sống thực thì bây giờ có nhiều doanh nghiệp công nghệ giáo dục đang vào cuộc, tạo ra nhiều game giáo dục có chất lượng. Cha mẹ cần tái định hướng sự hứng thú chơi game của con vào các game giáo dục; thay vì để cho con chơi game, hãy tạo môi trường và khuyến khích con tạo ra các game có ý nghĩa để kết nối tri thức với cuộc sống.

Xin cảm ơn PGS. TS. Trần Thành Nam!