Cha mẹ cần phát hiện ngay khi con có dấu hiệu tự kỷ nhẹ

Tự kỷ là tên gọi một hội chứng khi trẻ bị khiếm khuyết trong giao tiếp, trong tương tác với mọi người, khó khăn trong việc kiểm soát ngôn ngữ, hành vi, cảm xúc, dẫn đến giảm khả năng hòa nhập vào xã hội. Trẻ bị tự kỷ nhẹ là khi trẻ chỉ có một số dấu hiệu ở mức độ nhẹ của hội chứng tự kỷ. Đa phần, đối với trẻ tự kỷ nhẹ, nếu không được phát hiện sớm và chăm sóc đặc biệt, sẽ không thể phát triển toàn diện trong tương lai.

Tự kỷ là một rối loạn thần kinh ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi.

Một số nhận định cho rằng, nguyên nhân trẻ bị tự kỷ có thể do: Sự phát triển thiếu hài hòa của não bộ do một số gen gây ra, tổn thương não bộ; Trong quá trình mang thai, mẹ tiếp xúc thường xuyên với nhiều chất độc hại như thuốc lá, rượu bia, ma túy... làm tăng nguy cơ trẻ tự kỷ sau khi sinh ra; Yếu tố môi trường không thuận lợi làm tăng nguy cơ tự kỷ như hóa chất độc hại, ô nhiễm môi trường, gia đình bỏ mặc ít dạy dỗ quan tâm...

Cách phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường

Theo Ths, Bác sĩ Quách Thúy Minh - Bác sĩ tâm lý Nhi - Đơn nguyên Kỹ thuật cao Điều trị bại não và Tự kỷ - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City, trẻ bị tự kỷ nhẹ thường khó xác định thông qua hành vi. Đa phần các trẻ này có khả năng trí tuệ bình thường hoặc trên mức trung bình, một số ít có năng khiếu trí nhớ chụp hình, trí nhớ máy móc cao nên dễ nhầm tưởng trẻ thông minh. Bên cạnh đó, các bé tự kỷ nhẹ vẫn biết nói, nên rất khó để cha mẹ nhận biết.

Tuy nhiên, một dấu hiệu về giảm khả năng tương tác có thể giúp nhận biết chứng tự kỷ nhẹ của trẻ, đó là trẻ thiếu khả năng kết nối với những trẻ em đồng trang lứa, hay thích chơi một mình hoặc chỉ là chạy đùa vận động theo bạn. Những trẻ này vẫn có mối quan hệ thân thiết với cha mẹ, anh chị và người thân trong gia đình nhưng thường là bám vào một người theo thứ tự ưu tiên. Cha mẹ thường chỉ nghĩ rằng đó là bản tính của đứa trẻ. Về ngôn ngữ trẻ vẫn nói được nhưng cách diễn đạt câu nói đơn giản, hỏi trẻ chỉ biết kể lại sự việc sơ sài, nói theo thụ động, đối đáp hội thoại kém, hay nói nhắc lại một vài mẫu câu... Cha mẹ thấy con vẫn quí người thân, vẫn hiểu lời hiểu mệnh lệnh quen thuộc, vẫn chạy đùa theo bạn nên thường cho là trẻ phát triển bình thường.

Nếu quan sát và theo dõi thấy gọi tên trẻ ít đáp lại ngay, hay đòi làm theo ý mình, hay chơi một mình lâu, ít khoe thứ thích, ít hợp tác chia sẻ với bạn, cách chơi đồ chơi đơn điệu lặp lại, không biết trò chơi giả vờ tưởng tượng, không biết tham gia trò chơi tập thể... Trẻ thường có một vài thói quen khó thay đổi, giảm tập trung chú ý khi cha mẹ nói với trẻ nhưng nếu nói điều gì đúng ý thì trẻ chú ý ngay... Kết hợp nhiều biểu hiện trên nhưng ở mức độ nhẹ thì cha mẹ nên lưu ý khả năng con mắc chứng tự kỷ nhẹ mà nếu cho con đi khám các nhà chuyên môn có thể xếp các dấu hiệu này vào rối loạn phổ tự kỷ.

Hậu quả của tự kỷ dạng nhẹ

Bác sĩ Quách Thúy Minh cho biết, tự kỷ nhẹ ở trẻ là mức độ nếu được can thiệp sớm sẽ giúp trẻ có khả năng hòa nhập tốt so với tự kỷ nặng và điển hình. Tuy nhiên, nếu không tác động tích cực cho trẻ sẽ gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng không thể lường trước được, chẳng hạn như: Khiến trẻ rất khó hoặc không thể hòa nhập được vào xã hội và cộng đồng xung quanh mình, giảm khả năng giao tiếp, rất ngại khi phải tiếp xúc với người khác, trẻ trở nên thụ động, thu mình lại, dễ trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội. Trẻ tự kỷ không có các phản ứng bình thường như những đứa trẻ khác đồng trang lứa, đôi khi còn trở nên vô cảm, mất luôn phản ứng. Một số trường hợp, trẻ có thể thực hiện nhiều hành vi bột phát không tự kiểm soát được, gây hại cho bản thân, tự làm tổn thương thân thể mình.

Tuy chứng tự kỷ nhẹ không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng các nhà chuyên môn cùng cha mẹ có thể giúp trẻ khắc phục được. Đặc biệt, nếu được giải quyết sớm, trẻ mắc chứng tự kỷ nhẹ vẫn có thể đến trường học và có một cuộc sống bình thường, hạnh phúc.

Việc chữa trị cần một quá trình lâu dài, kiên trì, bền bỉ

Trẻ tự kỷ nhẹ nếu không được phát hiện chữa trị sớm và nhận sự chăm sóc đặc biệt thì trung bình chỉ có khoảng 20% các trẻ có thể nói và học được nhưng quá trình này sẽ khó khăn hơn, đặc biệt trong quan hệ xã hội, giao tiếp, kết bạn. Còn lại 80% các trẻ tự kỷ nhẹ tiếp tục trưởng thành và trở thành người lớn mắc hội chứng tự kỷ, kèm theo đó là biểu hiện chậm phát triển về cả tâm thần, cảm xúc, trí tuệ, đôi khi còn đi kèm triệu chứng động kinh, trầm cảm, lo âu, ám ảnh... làm giảm khả năng thích ứng, khó hòa nhập xã hội.

Nếu trẻ tự kỷ nhẹ được kiểm tra, phát hiện và can thiệp sớm thì sự phát triển của trẻ vẫn có thể diễn ra tương đối bình thường, trẻ có thể hòa nhập được với cộng đồng xã hội. Trong trường hợp nặng hơn thì các biện pháp can thiệp và chăm sóc lúc này chỉ có thể giúp trẻ cải thiện phần nào để biết cách giao tiếp hơn.

Chính vì vậy, trẻ tự kỷ rất cần tình yêu thương, sự quan tâm từ cha mẹ và người thân. Cha mẹ hãy luôn ở bên con và giành thời gian dạy con, có sự quan tâm đặc biệt của mình để giúp con chiến thắng tự kỷ.