Giáo dục giới tính, tình dục cho trẻ ngày càng trở nên cấp thiết

Giá trị cốt lõi trong giáo dục giới tính cho giới trẻ

Từ câu chuyện có thật ám ảnh hồi học THCS ở một trường chuyên thập niên 80 - khi học sinh không được giáo dục GT-TD. Trong lớp có một bạn nữ vừa ngoan vừa học giỏi, nhưng đến năm lớp 9, bạn ấy đã phải bỏ học vì mang bầu. Việc phải làm mẹ quá sớm đã hủy hoại cuộc đời bạn. Về sau, cả lớp đều thành đạt, nhưng bạn đó phải mưu sinh rất vất vả… PGS.TS. Hoàng Lan Anh (Hiệu phó Trường Khoa học Xã hội và Chính trị, Ðại học Melbourne, Australia) đã kết hợp cùng Thạc sĩ Nguyễn Hà Phương (Ðại học Melbourne, Australia) phát triển một chương trình giáo dục về GT-TD toàn diện cho học sinh trung học cơ sở (THCS) ở Việt Nam.

Dự án SAVVY (Sexuality Awareness-raising and Value-setting for Vietnamese Youths, tạm dịch: Nâng cao nhận thức và định hướng giá trị về giới tính cho giới trẻ Việt Nam) được tiến hành hơn 2 năm với sự tài trợ của Hội đồng Australia - ASEAN (Australia-ASEAN Council), Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia.

PGS.TS. Hoàng Lan Anh cho biết, về giáo dục giới tính trong trường học ở Australia khác với Việt Nam. Nếu ở Việt Nam vẫn coi tình dục là điều cấm kỵ, khó nói thì giáo dục GT-TD ở Australia được chấp nhận là một thực tế và trách nhiệm của các nhà giáo dục và phụ huynh, đồng thời trách nhiệm của truyền thông. Trẻ em được dạy GT-TD đan xen giáo trình sách in và video clip, phim ngắn minh họa phần khó nói như hoạt động TD mà không khiêu dâm. Kèm theo bộ giáo trình giáo dục giới tính có 1 bộ gồm tất cả dụng cụ liên quan tới tình dục và sinh sản. Các gia đình chỉ cần lên mạng đăng ký là họ gửi tặng 1 túi có đủ các dụng cụ để dạy con. Khi đã được tiếp xúc, được học thì các em sẽ không thấy tình dục là quá nguy hiểm và biết cách bảo vệ bản thân mình.

Khảo sát mới nhất của Chương trình sức khỏe vị thành niên tại Việt Nam do Bộ Y tế, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ GD&ĐT thực hiện cho thấy, tỷ lệ quan hệ tình dục lần đầu trước 14 tuổi ở Việt Nam tăng gấp 2 lần trong 6 năm, từ 1,45% năm 2013 lên 3,51% vào năm 2019. Tuy nhiên, chưa có quy định bắt buộc giáo dục GT-TD, cũng như chưa có chương trình giáo dục GT-TD nào đã được chuẩn hóa cho các trường học trên cả nước.

Hướng đến giáo dục GT-TD toàn diện

Kế thừa chương trình giáo dục GT-TD của các quốc gia có nền giáo dục tiên tiến như Mỹ, Australia và Singapore, dự án SAVVY đã phát triển một chương trình giáo dục GT-TD toàn diện cho học sinh THCS thông qua các hoạt động tham vấn, phản biện với các bên liên quan, bao gồm các cơ quan chính phủ, các tổ chức quốc tế, các cơ quan truyền thông, trường học, phụ huynh và các chuyên gia giáo dục GT-TD.

Bộ Tài liệu Giáo dục giới tính & tình dục của Dự án hướng tới học sinh THCS tại Việt Nam nhằm cung cấp những thông tin chính xác về mặt khoa học, phù hợp với lứa tuổi và sự phát triển về GT-TD, phù hợp với văn hóa và các khía cạnh nhận thức, cảm xúc, thể chất và xã hội; Cung cấp những kiến thức cơ bản về sức khỏe tình dục và sức khỏe sinh sản để các em biết cách phòng ngừa viêm nhiễm qua đường tình dục và phòng tránh mang thai ngoài ý muốn. Qua đó, giúp các em có cơ hội khám phá các giá trị đạo đức, các chuẩn mực xã hội và văn hóa, các quyền liên quan đến tình dục và các mối quan hệ xã hội; Thúc đẩy việc tiếp thu các kỹ năng sống, phát triển lòng tự tôn ở các em và hình thành thái độ đúng đắn trong quan hệ với người xung quanh.

Thạc sĩ Nguyễn Hà Phương chia sẻ: Ðiểm nhấn trong tài liệu giảng dạy giáo dục GT-TD của dự án SAVVY là đề cao sự tôn trọng trong các quan hệ xã hội, tình bạn, tình yêu cũng như trong cách các thanh thiếu niên nhìn nhận cơ thể, bản dạng giới, xu hướng tính dục của bản thân mình và người khác.

Khác với những tài liệu giáo dục GT-TD đã được sử dụng ở Việt Nam, giáo trình của Dự án khuyến khích các em có cái nhìn cởi mở và lành mạnh về GT-TD để có thể tự tin trang bị cho mình những kiến thức cần thiết, tìm kiếm sự trợ giúp khi cần thiết, lập ranh giới an toàn trong tình bạn - tình yêu, và có những lựa chọn đúng đắn cho mình. Tài liệu có thể được dùng vào mục đích giảng dạy cho giáo viên, chuyên viên giáo dục phụ trách mảng giáo dục GT-TD trong nhà trường, hoặc là tài liệu tham khảo cho phụ huynh và học sinh.

PGS.TS. Hoàng Lan Anh mong muốn lan tỏa rộng bộ tài liệu này, để cha mẹ tìm hiểu và đồng hành học cùng con, đặc biệt là làm sao để học sinh các trường dân tộc nội trú ở vùng sâu, vùng xa (nơi xảy ra nhiều vụ lạm dụng tình dục, tảo hôn và mang thai sớm) có thể học giáo trình này.