Xe máy

Giúp trẻ chậm phát triển tâm thần hoà nhập cộng đồng

31/10/2022 | 14:36

Được nghe con nói, gọi tên cha, mẹ, đọc tên con vật... là điều tưởng chừng như bình thường với nhiều người, nhưng với những gia đình có con mắc bệnh chậm phát triển tâm thần thì đó lại là cả một kỳ tích, thành quả lớn trong suốt hành trình dài trị bệnh cho con.

Cha mẹ cần đồng hành với con trong quá trình điều trị. Ảnh minh họa.

Sự tận tâm mang lại hiệu quả tích cực

Tại Khoa Nhi, Bệnh viện Tâm thần tỉnh Sơn La, các lớp can thiệp cho trẻ tự kỷ, trẻ chậm phát triển tâm thần được bác sĩ và điều dưỡng hỗ trợ trực tiếp. Mỗi lớp can thiệp gồm có 1 điều dưỡng và 1 trẻ với những bài học được cô hướng dẫn lặp đi lặp lại 10 lần, 20 lần, thậm chí hàng trăm lần chỉ để trẻ biết chữ cái, con vật hoặc nói tên của mình.

Anh Giao Văn Long, điều dưỡng khoa Tâm căn, Bệnh viện Tâm thần Sơn La chia sẻ: Đối với trẻ chậm phát triển tâm thần, để trẻ tập trung nhận biết một việc đơn giản hoặc để kích thích trẻ tương tác lại với người đối diện là điều rất khó khăn, cần cả một quá trình dài can thiệp kiên trì và nhẫn nại. Hiện, tôi đang can thiệp cho 5 trẻ chậm phát triển về ngôn ngữ, tăng động giảm chú ý. Mỗi ngày, trẻ sẽ được can thiệp các bài học cơ bản về những thứ xung quanh. Tùy vào mức độ bệnh và nhận thức của trẻ mà thời gian can thiệp kéo dài từ 2 tháng trở lên.

Việc điều trị cho trẻ chậm phát triển tâm thần hạn chế không sử dụng đến thuốc hay những can thiệp y khoa khác mà chủ yếu áp dụng phương pháp về tâm lý. Với mỗi trẻ, sau khi được khám, chẩn đoán sẽ được áp dụng liệu trình can thiệp phù hợp như: trị liệu ngôn ngữ; trị liệu theo nhóm cho trẻ tự kỷ; thể dục và âm nhạc trị liệu; dạy trẻ tự kỷ kỹ năng tự phục vụ sinh hoạt cá nhân...

Có nhiều trẻ được gia đình phát hiện sớm và đưa vào bệnh viện điều trị, sau một thời gian đã có tiến triển tốt như trường hợp của bé C.T.P. (xã Chiềng Ngần) là một ví dụ.

Hơn 3 tuổi, bé P. được chẩn đoán mắc hội chứng tăng động giảm chú ý và chậm phát triển về ngôn ngữ. Sau khi vào điều trị hơn 1 tháng, bé P. đã bắt đầu có những tiến bộ tích cực khi nói được tên mình, biết quay mặt lại nhìn người gọi, biết lắng nghe hơn và không còn quấy, khóc.

Một bé khác là H.A.K. gần 3 tuổi, (thị trấn Hát Lót, huyện Mai Sơn) vào Viện với tình trạng chưa biết nói, mất ngủ, phá phách đồ đạc, được chẩn đoán bị rối loạn hành vi và chậm phát triển ngôn ngữ. Sau 3 tháng điều trị, bé K. đã nói được 2 đến 3 từ đơn, hành vi phá phách giảm.

Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Nga, Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Tâm thần Sơn La cho biết: Tự kỷ là tình trạng rối loạn mãn tính, không khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, khi được phát hiện và can thiệp sớm, đặc biệt là trong “giai đoạn vàng” trước 3 tuổi thì sẽ cải thiện rõ rệt từ 80 đến 90% các khiếm khuyết của trẻ, giúp trẻ phát triển gần như bình thường. Để sau giai đoạn này, việc can thiệp rất khó, hiệu quả thấp. Can thiệp cho trẻ chậm phát triển tâm thần cần có sự phối hợp chặt chẽ từ chăm sóc sức khỏe kết hợp giáo dục hướng dẫn thay đổi hành vi, trị liệu ngôn ngữ, tập luyện thể thao, tác động bằng âm nhạc... để giúp trẻ hoà nhập cộng đồng.

Hiện nay tại Sơn La, ngoài Bệnh viện Tâm thần tỉnh còn có một số đơn vị điều trị cho trẻ tự kỷ gồm: Bệnh viện Phục hồi chức năng và 2 Trung tâm hỗ trợ giáo dục hòa nhập tư thục huyện Mộc Châu và Thành phố Sơn La. Các Bệnh viện thực hiện test tâm lý, khám sàng lọc, chẩn đoán và áp dụng các phương pháp trị liệu cho bệnh nhi; các trung tâm tư vấn, hướng dẫn, huấn luyện kỹ năng chăm sóc, hỗ trợ phục hồi chức năng cho trẻ mắc các chứng bệnh tự kỷ...

Chị Nguyễn Thị Hòa, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ và phát triển hòa nhập Minh Tâm (Thành phố Sơn La) chia sẻ: Trung tâm đang can thiệp, trị liệu cho 80 trẻ trên địa bàn tỉnh và các tỉnh Lai Châu, Điện Biên, Hà Nội mắc các bệnh về tâm lý như tật rối loạn phổ tự kỷ, khó khăn về ngôn ngữ, rối loạn cảm xúc, rối loạn hành vi, mắc hội chứng tăng động, giảm chú ý... Mỗi trẻ khi đến đây sẽ được sàng lọc nguy cơ, kiểm tra, đánh giá và xây dựng giáo án riêng để phù hợp với năng lực, hạn chế để giáo viên có phương pháp giúp các con hòa nhập tốt hơn.

Can thiệp, điều dưỡng cho trẻ mắc bệnh chậm phát triển ngôn ngữ tại Bệnh viện Tâm thần tỉnh Sơn La. Ảnh: BVCC

Cha mẹ đóng vai trò then chốt trong quá trình điều trị

Điều trị cho trẻ chậm phát triển tâm thần không hề dễ dàng, ngoài sự can thiệp của ngành Y tế, cần sự đồng hành, yêu thương và bao dung của cả gia đình, người thân và xã hội. Bên cạnh sự can thiệp theo các liệu trình, cha mẹ được coi là những người đóng vai trò then chốt trong việc đồng hành và can thiệp điều trị cho trẻ mắc bệnh chậm phát triển tâm thần. Sự hiểu biết về các rối loạn phát triển của trẻ sẽ giúp cha mẹ tham gia vào quá trình điều trị tốt hơn.

Những gia đình có con mắc các bệnh chậm phát triển tâm thần luôn mong muốn nhận được cái nhìn thông cảm, sẻ chia và không kỳ thị của cộng đồng xã hội. Đây là giải pháp hữu ích nhất để những đứa trẻ không may mắn mắc bệnh liên quan đến tâm thần và gia đình nỗ lực, kiên trì theo đuổi quá trình điều trị lâu dài, giúp con trẻ phát triển bình thường, không trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội trong tương lai.

Theo thống kê, toàn tỉnh Sơn La hiện có 4.970 trẻ khuyết tật từ 0 đến dưới 18 tuổi, trong đó có khoảng 20% trẻ mắc các bệnh liên quan đến chậm phát triển tâm thần. Với bệnh này, đa phần các trẻ thường mắc chứng rối loạn tự kỷ, khó khăn về ngôn ngữ, rối loạn cảm xúc, rối loạn hành vi, mắc hội chứng tăng động, giảm chú ý. Trẻ thường có những biểu hiện như: chậm nói, không tập trung, sống thu mình trong thế giới riêng... lâu dần trẻ bị giới hạn về trí tuệ, ảnh hưởng đến việc tiếp thu kiến thức và phát triển bình thường về thể chất, tinh thần.

Quang Châu