Giúp trẻ giải tỏa tâm lý buồn chán trong học tập

Vì sao học sinh cảm thấy cô đơn, thất vọng và đòi chết?

Một số biểu hiện như: không hoàn thành bài tập, không thể tập trung học, ngại đến lớp, sợ đi học, trốn giờ, không hứng thú học tập, không muốn ghi chép, không mang theo sách vở, luôn có sự bận tâm khác ngoài việc học... có thể là “chỉ báo” cho tình trạng chán học của trẻ.

Ðặc điểm của học sinh chán học là các em mất đi hứng thú đối với việc đến trường và tham gia các hoạt động học tập ở trường, xuất hiện trạng thái tâm lý chán nản, thái độ lạnh nhạt, thờ ơ với việc học, kèm theo đó là một số hành vi như không làm bài tập về nhà, không chú ý nghe thầy cô giáo giảng bài, ngủ gật trong giờ học, không tích cực tham gia các hoạt động học tập tập thể, trốn học… Học sinh mang tâm trạng này gặp khó khăn trong việc tập trung, duy trì chú ý để nhận biết sự việc xảy ra xung quanh mình.

Thạc sĩ Lê Minh Huân, Trung tâm Ứng dụng Tâm lý - Giáo dục An Nhiên nhận định, mong muốn được nghỉ học trải dài trên các độ tuổi nhưng nhiều nhất là ở học sinh bậc tiểu học và bắt đầu vào bậc THCS. Buồn chán trong học tập có thể do các nguyên nhân phổ biến gồm: thầy cô giảng bài trẻ không hiểu, chương trình học không phù hợp, bị điểm kém; đi học bị các bạn trêu chọc; không tìm thấy niềm vui khi đến lớp; giáo viên thiếu am hiểu tâm lý lứa tuổi; cha mẹ gây áp lực lên con cái; ảnh hưởng từ môi trường, bạn bè hoặc các bệnh lý, rối loạn gây cản trở quá trình học tập... Buồn chán có thể là khởi điểm cho các khó khăn tiếp theo trong môi trường học đường như: lo âu học đường, rối loạn lo âu, stress học đường… Nếu vấn đề kéo dài, kèm theo các yếu tố bất lợi khác về cảm xúc có thể dẫn đến các vấn đề tâm lý nghiêm trọng hơn như trầm cảm.

Ðơn cử như trường hợp H.A - nam sinh lớp 7 nước mắt lưng tròng khi bị các bạn chọc “khùng điên”. Em giận đập tay thật mạnh vào chiếc bàn nhựa, hai tay ứa máu. Tuy nhiên, nhiều bạn vẫn trêu chọc, đánh, mắng H.A khiến em thấy ngày nào đến trường cũng là ngày tồi tệ. Em thường chạy vào phòng tư vấn tâm lý, xem nơi đây như một nơi “trú ẩn” vào những giờ ra chơi. Tại đây, em được thầy cô an ủi, can thiệp, hỗ trợ và hướng dẫn cách ứng xử sao cho phù hợp.

Một phụ huynh cầu cứu thạc sĩ Lê Minh Huân giúp con trai chị đang học lớp 6 nhưng đòi bỏ học đi làm. Con chị tuyên bố, nếu mẹ không đồng ý em sẽ khóa trái phòng, không ăn uống gì. Vị phụ huynh này cảm thấy mình đang bất lực trong việc ứng xử với con. Thực tế là cậu bé quá cô đơn, không ai quan tâm, giúp đỡ học bài, tuổi dậy thì đầy xáo trộn nhưng chẳng thể chia sẻ với ai. Lên lớp thì sự ngây ngô, ngoại hình quá khổ của cậu trở thành tâm điểm chế giễu của bạn bè. Có lần, cậu bé còn định bỏ nhà đi bụi. Cậu bé vừa lo âu, sợ hãi, vừa ghét trường học. Ðòi nghỉ học đi làm phụ mẹ thì mẹ phản đối, lâu dần cậu trở nên ù lì, sợ giao tiếp và sợ đám đông…

Gần đây đã có nhiều vụ việc đau lòng xảy ra đối với học sinh, đặc biệt là tự tử do stress, lo âu, trầm cảm, uất ức… Những câu chuyện này để lại nhiều nỗi đau cho gia đình các em và sự trăn trở của những người làm giáo dục, tâm lý.

Đồng hành và giải tỏa tâm lý cùng con

Ðể không còn học sinh nào “ước gì được nghỉ học” nữa, theo thạc sĩ Lê Minh Huân, người lớn rất cần hành động cụ thể để đồng hành và giải tỏa tâm lý cho các em. Trong đó, sự quan tâm, động viên kịp thời và hành động phù hợp với tâm lý lứa tuổi giữ vai trò cực kỳ quan trọng, có thể giúp “xoay chuyển tình thế”.

Về phía gia đình, cần để tâm đến các dấu hiệu bất thường ở con so với ngày thường như căng thẳng, mất ngủ, chán ăn, mệt mỏi, buồn bã, khí sắc trầm… để có thể hỗ trợ kịp thời. Cha mẹ hãy lắng nghe con trẻ giãi bày tâm tư, suy nghĩ; dành nhiều thời gian hỏi han, trò chuyện, kể chuyện cho con và nghe con kể về việc học, trường lớp, bạn bè. Cần lưu tâm nhất chính là không áp đặt tư tưởng, suy nghĩ chủ quan của người lớn lên các con, mà phải hiểu tâm lý độ tuổi, điều con thích và không thích để giao tiếp phù hợp.

Ở góc độ trường học, giáo viên cần sáng tạo trong giảng dạy, nhiệt tình trong giao tiếp với trẻ, tạo niềm tin và bày tỏ thái độ thiện chí khi dạy học trên lớp. Giáo viên quan sát, thu nhận thông tin kịp thời về các hành vi bạo hành, bạo lực học đường của học sinh, cũng như tâm lý sợ hãi, lo lắng của nhóm học sinh yếu thế. Từ đó, khéo léo chấn chỉnh, tránh gây tổn thương không cần thiết đến cá nhân hoặc tập thể học sinh không liên quan nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả “dạy người” trong trường học.

Ðể giúp học sinh đến trường vui vẻ hơn, Ðoàn Thanh niên, Ðội Thiếu niên Tiền phong cần thực hiện nhiều phong trào phù hợp lứa tuổi để hình thành tinh thần hợp tác, làm việc nhóm, giao tiếp với đám đông, thích nghi với môi trường tập thể của học sinh, giúp trẻ đến trường với tâm trạng vui vẻ, phấn khởi hơn.

Phòng tư vấn tâm lý cần truyền thông và vận động sự tham gia nhiệt tình của học sinh, toàn thể giáo viên đối với các chủ đề: Văn hóa học đường, ứng xử đẹp, tình bạn đẹp hay khuyến khích học sinh chia sẻ khó khăn tâm lý với giáo viên, chuyên viên tâm lý.

Một điều rất quan trọng là người lớn cần tìm ra phong cách học tập phù hợp của trẻ (thính giác, thị giác, đọc/viết, hay cảm giác vận động...), cần thiết hãy tìm gặp chuyên gia tâm lý, giáo dục để được hỗ trợ.