Giúp trẻ nhút nhát trở nên tự tin trong cuộc sống

Nhút nhát, thiếu tự tin là tình trạng khá phổ biến ở trẻ em. Thông thường, những biểu hiện này trong giai đoạn đầu sẽ không gây ra những ảnh hưởng quá rõ rệt khiến cha mẹ không lưu tâm. Nhưng theo thời gian, tính cách này sẽ trở thành rào cản trong giao tiếp, cũng như khiến trẻ không dám thể hiện năng lực và đánh mất nhiều cơ hội đáng quý.

Bên cạnh đó, trẻ nhút nhát và thiếu tự tin vào bản thân cũng có rất ít bạn bè và các mối quan hệ khác trong cuộc sống. Hơn nữa, tính cách nhút nhát sẽ khiến trẻ trở thành đối tượng bị trêu chọc và thậm chí là bạo lực học đường. Nếu gia đình không có sự quan tâm đúng mực, trẻ sẽ phải tự đối mặt với những vấn đề này và chịu những tổn thương sâu sắc về mặt tâm lý.

Nhận biết dấu hiệu trẻ nhút nhát, thiếu tự tin

Theo chuyên gia tâm lý trẻ em Vũ Hoài Sơn, để kịp thời điều chỉnh và giúp trẻ vượt qua những trở ngại này, cha mẹ cần nhận biết sớm các dấu hiệu trẻ nhút nhát, thiếu tự tin vào bản thân thông qua một số biểu hiện đặc trưng sau.

- Ngại giao tiếp, cảm thấy không thoải mái khi đến những nơi đông người.

- Thích chơi một mình hoặc chỉ chơi với một số ít bạn.

- Ngại đưa ra ý kiến cá nhân hoặc tranh luận.

- Rất dễ xấu hổ, luôn lo lắng về việc bản thân có thể bị chê cười.

- Dễ bị bạn bè bắt nạt.

Tuỳ vào mức độ của các biểu hiện này, cha mẹ có thể tự đánh giá con mình “tự tin” hay “nhút nhát” để có các hình thức uốn nắn, động viên giúp con tự tin hoà nhập cùng bạn bè.

Nguyên nhân nào khiến trẻ nhút nhát

Tiến sĩ Vũ Hoài Sơn cho biết, trẻ nhút nhát, thiếu tự tin vào bản thân có nhiều yếu tố. Ngoài yếu tố di truyền thì tính cách nhút nhát, thiếu tự tin ở trẻ có thể liên quan đến các phương pháp giáo dục không phù hợp.

Có thể do cha mẹ quá nuông chiều khiến cho trẻ hình thành tâm lý ỷ lại vào gia đình và sợ va chạm với mọi thứ bên ngoài. Khi đến trường, trẻ có xu hướng thu mình, sống tách biệt vì thiếu những kỹ năng cần thiết.

Có thể do cha mẹ hay la mắng, quát nạt (hoặc bạo hành) thường xuyên sẽ khiến trẻ luôn sợ hãi, thiếu tự tin vào bản thân. Ngoài ra, việc quát nạt trẻ quá mức còn khiến trẻ trở nên thụ động và không dám trải nghiệm bất cứ điều gì vì sợ bị cha mẹ quát mắng. 

Một điều khá phổ biến trong nhiều gia đình ở Việt Nam là tình trạng cha mẹ thiếu kiến thức về nuôi dạy trẻ cũng như nhận thức về quyền của trẻ em còn hạn hẹp dẫn đến việc giáo dục trẻ theo kiểu áp đặt. Từ việc bị đối xử thiếu tôn trọng và chưa thực sự lắng nghe ý kiến sẽ làm trẻ cảm thấy bị tổn thương và sống khép mình.

Bên cạnh đó, trẻ nhút nhát, tự ti hơn so với các bạn khác còn do trẻ ít có cơ hội tiếp xúc với thế giới bên ngoài. Nhất là cha mẹ lại quá bận rộn, ít quan tâm khiến cho trẻ phải sống trong môi trường thu hẹp, ít được tiếp xúc với thiên nhiên và con người dần dần hình thành tâm lý e ngại trước những thay đổi.

Ngoài ra, những trải nghiệm tiêu cực trong cuộc sống cũng là nguyên nhân khiến trẻ thiếu tự tin vào bản thân như bị bạn bè tẩy chay, thầy cô đối xử bất công, bố mẹ ly hôn… cũng khiến cho tâm lý của trẻ có nhiều xáo trộn, mặc cảm, dù trước đây rất vui vẻ và hoạt bát.

Thay đổi để thành công

Mặc dù không phải là một dạng bệnh lý, nhưng sự nhút nhát, thiếu tự tin chính là rào cản khiến con trẻ không thể phát triển và thể hiện được năng lực. TS Vũ Hoài Sơn cho rằng, thay đổi cách giáo dục chính là biện pháp hiệu quả giúp trẻ vượt qua sự nhút nhát và thiếu tự tin vào bản thân.

Cách giáo dục phù hợp sẽ giúp trẻ hình thành những phẩm chất tốt đẹp, có lòng tin vào bản thân và tự tin hơn trong cuộc sống. Giáo dục đúng cách còn hướng con trẻ đến những giá trị bền vững, trẻ bản lĩnh hơn khi đối mặt với những khó khăn và thách thức.

TS Vũ Hoài Sơn lưu ý, trước khi áp dụng biện pháp cải thiện, cha mẹ cần xem xét tính cách của con và xác định được nguyên nhân, yếu tố có thể gây ra tình trạng này. Trong mọi trường hợp, cha mẹ nên trò chuyện nhẹ nhàng để biết được con có đang phải đối mặt với vấn đề gì để tìm ra phương án xử lý phù hợp nhất.

Một cách hiệu quả để giúp trẻ vượt qua sự nhút nhát là luôn khuyến khích trẻ bằng lời khen khi con có những hành động tích cực như chủ động học tập, thực hiện bài tập về nhà đầy đủ, giúp đỡ bố mẹ làm việc nhà, chăm sóc em… Đồng thời chú ý, tạo điều kiện để trẻ được sống trong môi trường lành mạnh về văn hoá, tinh thần và thể chất. Từ đó hướng trẻ đến những phẩm chất tốt đẹp, biết yêu thương bản thân và những người xung quanh cũng như tự tin hơn về bản thân, mạnh mẽ, nhạy bén và chủ động trong cuộc sống.

Năng lực của mỗi trẻ là khác nhau nên cần có những cách giáo dục khác nhau để giúp trẻ phát huy thế mạnh của mình. Khi nhận thức được thế mạnh của bản thân, trẻ sẽ dừng việc so sánh bản thân với những trẻ khác và không cảm thấy tự ti khi bản thân không ưu tú như những bạn bè đồng trang lứa.

Tuy nhiên, gia đình cũng nên khuyến khích trẻ chăm chỉ học tập bởi cần cù sẽ giúp trẻ bù đắp những thiếu sót và trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.