Giúp trẻ tránh xa tình bạn độc hại!

“Gần mực thì đen”

Hầu hết các tình bạn của trẻ đều rất đẹp và trong sáng, nhưng xung quanh trẻ vẫn có một số bạn xấu. Những người bạn độc hại này sẽ ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe tâm thần, thói quen cũng như hành vi của trẻ. Kỳ thi vào lớp 10 vừa năm ngoái, Hoàng - con chị Hương (Hà Nội) không đỗ vào trường công lập nào. Mong con học hết cấp 3 rồi đi học nghề, vợ chồng chị Hương cho con theo học ở một trường dân lập gần nhà. Tuy nhiên, mới nhập học một thời gian ngắn, Hoàng đã kết bạn, giao du với một đám “anh chị” trong trường. Nhiều lần trốn học đi chơi điện tử, khi không có tiền nạp thẻ game, Hoàng còn rút trộm hết tiền tiết kiệm trong lợn đất của em gái. Hoàng trở nên lười biếng, nóng nảy, sẵn sàng tham gia các cuộc ẩu đả ở trường. Cuối năm, Hoàng bị xếp hạnh kiểm yếu, phải rèn luyện thêm trong hè vì đánh nhau.

Không giống Hoàng bị bạn bè xấu lôi kéo, Hiếu lại luôn bị nhóm bạn cùng học thao túng, lợi dụng và sai bảo. Lúc nào Hiếu cũng phải thực hiện yêu cầu của bạn như đi mua nước, trông đồ hay đến chở bạn đi học bất kể thời gian nào. Lo sợ bị các bạn tẩy chay, nên Hiếu luôn cố làm mọi thứ, kể cả điều mình không thích. Từ một cậu bé hoạt bát, nhanh nhẹn, giờ Hiếu luôn tự ti, mặc cảm mình là người yếu thế.

Nhận biết người bạn độc hại

Luôn ghen tị: Ngưỡng mộ, ghen tị là phản ứng tự nhiên của con người. Tuy nhiên, việc một người bạn luôn ghen tị quá mức với trẻ, có nhiều hành vi tiêu cực khiến trẻ thường xuyên cảm thấy tồi tệ là điều không tốt.

Thường xuyên chỉ trích: Ðặc điểm dễ nhận biết của một người bạn độc hại là cách người đó nói chuyện và đối xử với bạn. Những lời chỉ trích vô cớ liên tục và sử dụng những từ ngữ thiếu thiện chí là vấn đề lớn. Bạn bè độc hại thường làm giảm lòng tự trọng của trẻ.

Tính cách thất thường: Nếu người bạn có tính khí thất thường và thường xuyên trút giận, thể hiện sự thất vọng của mình lên trẻ thì đó chính là người bạn độc hại trẻ cần tránh. Luôn đổ lỗi và bắt người khác phải chịu trách nhiệm về những việc không liên quan cũng là những điều mà người bạn độc hại thích làm.

Hay lợi dụng người khác: Người có tính cách lợi dụng thường mượn đồ, thậm chí tiền bạc của trẻ mà không trả, luôn nhờ vả nhưng không bao giờ biết giúp đỡ. Những người bạn này luôn đặt lợi ích của mình lên hàng đầu, sẵn sàng lợi dụng và hãm hại trẻ lúc cần thiết.

Thích ra lệnh, yêu cầu, điều khiển: Nếu người bạn nào đó đưa ra những yêu cầu vô lý và bắt trẻ phải dừng mọi việc đang làm khi người đó cần, đó chính là các hành vi của người bạn độc hại. Người bạn này cũng sẽ yêu cầu trẻ dành toàn bộ thời gian rảnh bên họ, hoặc yêu cầu trẻ phải ăn uống, mặc quần áo, tham gia lớp học và hẹn hò với người mà họ chỉ định. Hành vi kiểm soát này hoàn toàn không phù hợp với tình bạn chân chính.

Có những hành vi thiếu tôn trọng trẻ: Nếu người bạn không thể hiện sự tôn trọng nhất định với trẻ, luôn chê bai suy nghĩ, quan điểm của trẻ, thậm chí đặt những biệt danh gây cho trẻ sự khó chịu, thì tình bạn này hoàn toàn không tích cực chút nào và đó là người bạn không phù hợp để tiếp tục chơi cùng.

Luôn tỏ ra mình có quyền hơn, được ưu tiên hơn: Khi một người bạn nói với trẻ rằng mình mong đợi hoặc yêu cầu được đối xử đặc biệt trong tình bạn này, đó hẳn là một dấu hiệu của tình bạn độc hại. Người bạn này sẽ dùng cách nói mỉa mai, trào phúng khi trò chuyện với trẻ và luôn tin rằng họ luôn đúng, những gì họ nói luôn chính xác và họ luôn là người thông minh hơn. Họ sẽ nói chuyện với trẻ bằng giọng điệu khinh thường, xem trẻ như một người kém cỏi, luôn cho rằng trẻ thật may mắn khi làm bạn với mình.

Thích nói xấu: Người bạn độc hại luôn thích đàm tiếu, bàn luận, nói xấu, lan truyền tin tức sau lưng người khác.

Thao túng người khác: Người bạn có ý định thao túng người khác sẽ lợi dụng nỗi sợ hãi, giá trị trẻ xem trọng, lòng thương hại của trẻ để cố gắng kiểm soát suy nghĩ, hành động của trẻ. Người bạn này cũng cố gắng khiến trẻ cảm thấy tội lỗi, bứt rứt nếu trẻ không làm theo mong muốn của họ. Ngoài ra, người bạn thích thao túng người khác sẽ có xu hướng làm quá những sai lầm của trẻ và sỉ nhục trẻ ở giữa đám đông với mục đích muốn trẻ cảm thấy xấu hổ, tự ti về bản thân.

Biết cách cô lập người khác: Người bạn độc hại thường cố gắng định hướng trẻ phải chơi với người mà họ muốn. Họ luôn muốn kiểm soát toàn bộ những người bạn khác mà trẻ đang có liên hệ, vì cảm thấy sợ hãi, tức giận, bị đe dọa khi trẻ có được những tình bạn tích cực, những người bạn tốt hơn họ. Từ đó, tìm cách phá hoại những mối quan hệ tích cực mà trẻ đang có để chúng và trẻ trở thành những người đặc biệt, độc quyền của nhau.

Làm thế nào có thể tránh xa người bạn độc hại?

Khi còn nhỏ, trẻ chưa có khả năng phân biệt được đâu là bạn, đâu là bè. Vì vậy, cha mẹ cần dạy cho con cách kết bạn và chọn bạn tốt mà chơi. Nếu nhận thấy con đang có những tình bạn độc hại, cha mẹ hãy giúp con tránh xa.

Tuy nhiên, để kết thúc mối quan hệ với người bạn độc hại có thể sẽ khá khó khăn và dễ đẩy trẻ đến nguy cơ bị bắt nạt nhiều hơn trước khi có thể kết thúc hoàn toàn. Cha mẹ hãy trò chuyện, tâm sự cùng trẻ, nhấn mạnh với trẻ rằng mọi thứ hoàn toàn ổn khi con trẻ có lỡ đang kết bạn với một người như thế. Con có thể kể ra để bản thân bớt lo lắng hơn và cha mẹ sẽ lắng nghe, đưa ra một số lời khuyên và giúp con chấm dứt tình bạn độc hại này.

Cha mẹ cũng hãy cho trẻ biết rằng, thời gian đầu khi muốn chấm dứt với người bạn độc hại sẽ không dễ dàng. Nhưng chúng ta bắt buộc phải hành động một cách kiên quyết, làm rõ những giới hạn của mỗi cá nhân, để trẻ có thể bước ra khỏi quá khứ và bắt đầu với những tình bạn tích cực, tốt đẹp.