Hỗ trợ khẩn cấp cho trẻ mồ côi vì đại dịch Covid-19

Trẻ em mồ côi bởi Covid-19 cũng là một "đại dịch ẩn"

Trong căn nhà trọ ở hẻm nhỏ ở quận 12 (TP.HCM), 4 chị em Yến Nhi vừa bị mất cả cha lẫn mẹ. Mẹ bị ung thư giai đoạn cuối nên đã qua đời chỉ vài ngày sau khi phát hiện mắc Covid-19. Cha em lúc đầu không bị nặng, nhưng khi nghe tin mẹ mất, đau buồn quá, bệnh trở nặng, phải vào viện rồi cũng không qua khỏi. Giờ đây, Yến Nhi (22 tuổi, chị cả) trở thành mẹ của ba đứa em nhỏ.

Tại quận 8 (TP.HCM),  em  T.Q.D (SN 2008) đang học lớp 8, cha không may mất vì Covid-19, hiện sống cùng 2 người anh trai; em L.H.H.T (SN 2013), học sinh lớp 3, cha mất vì  Covid-19;  em  L.T.T  (SN  2013), học sinh lớp 3, mẹ mất, cha bỏ đi, được một phụ nữ nhận nuôi nhưng đã mất vì Covid-19, hiện ở cùng cậu ruột; em P.T.M.N (SN 2013), học sinh lớp 3, cha và bà nội mất vì Covid-19, đang ở cùng mẹ làm công nhân (hiện thất nghiệp),…

Câu chuyện của chị em Yến Nhi và những em nhỏ nói trên không phải cá biệt trong thời kỳ đại dịch. Một thế hệ trẻ mồ côi mới đã xuất hiện vì Covid-19 trên khắp thế giới. Hồi tháng 7, Tổ chức Save the Children (STV) đã kêu gọi cộng đồng cung cấp thông tin về các trường hợp trẻ mồ côi vì Covid-19 và giúp kết nối với người thân của các em.

So với người lớn, trẻ em có nguy cơ mắc và tử vong vì Covid-19 ít hơn. Nhưng nguy cơ thấp này đã che khuất tác động khủng khiếp mà đại dịch gây ra đối với trẻ em. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học từ CDC Mỹ, Đại học Hoàng gia London, Đại học Oxford và các tổ chức khác, thế giới cần hỗ trợ khẩn cấp cho những trẻ mồ côi này vì các em phải đối mặt với rủi ro cao hơn về sức khỏe, sự an toàn và phúc lợi.

Tiến sĩ Seth Flaxman, một trong những tác giả nghiên cứu đến từ Đại học Hoàng gia London, đã gọi số lượng trẻ mồ côi là một “tình trạng khẩn cấp toàn cầu”. Trẻ em mồ côi có nhiều khả năng phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe tâm thần, nghèo đói và bạo lực về thể chất, tình cảm và tình dục. Các em cũng có thể phát triển bệnh mãn tính và có nguy cơ mắc HIV/AIDS và các bệnh khác cao hơn. Với những trẻ mất người chăm sóc chính (mà không phải cha mẹ) cũng có nguy cơ tương tự.

Ngoài ra, các em cũng phải đối mặt lâu dài với những vấn đề mới phát sinh trong cuộc sống hiện tại và tương lai khi không còn nơi nương tựa cả về tinh thần lẫn vật chất. Các chuyên gia lo ngại, khi phải tập trung vào chống dịch, chúng ta có thể đã quên rằng những trẻ em mồ côi bởi Covid-19 cũng là một "đại dịch ẩn". 

Cần sự chung tay góp sức của cả cộng đồng 

Theo quy định của Luật Trẻ em 2016 và một số Nghị định của Chính phủ, trẻ mồ côi cả cha mẹ được đưa vào diện nhận chăm sóc, nuôi dưỡng thay thế bởi ông, bà, cô, chú cậu, dì, người thân; cá nhân cộng đồng trong xóm, tổ dân phổ; nhận nuôi con nuôi; đưa vào các trung tâm, cơ sở bảo trợ xã hội công lập và ngoài công lập.

Theo ông Đặng Hoa Nam - Cục trưởng Cục Trẻ em (Bộ LĐ- TB&XH), Chính phủ, Bộ LĐ-TB&XH và các địa phương đã có nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ trẻ em chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, trong đó có trẻ em mồ côi. Cụ thể, nước ta đang có hai chính sách hỗ trợ, đó là hỗ trợ đột xuất theo Nghị định 68 và Quyết định 23; thứ 2 là chính sách hỗ trợ, trợ giúp lâu dài theo Nghị định 20.

Theo quy định tại Nghị định 20/2021/NĐ-CP, mỗi trẻ mồ côi cả cha và mẹ dưới 4 tuổi sẽ được nhận trợ cấp hơn 900.000 đồng/tháng; những em hơn 4 tuổi trở lên được trợ cấp 540.000 đồng/tháng. Bên cạnh đó, các em được cấp thẻ bảo hiểm y tế, miễn giảm học phí và các khoản khác ở trường, thời gian trợ cấp đến dưới 16 tuổi. Các chính sách trợ giúp xã hội được duy trì đến 22 tuổi khi các em học văn hóa, học nghề, cao đẳng, đại học. Khi sống tại nơi nhận chăm sóc, nuôi dưỡng thì trẻ mồ côi còn được hỗ trợ tiền ăn; chi phí điều trị trong trường hợp không có thẻ bảo hiểm y tế; chi phí đưa về nơi cư trú hoặc đến cơ sở trợ giúp xã hội, nhà xã hội.

Mới đây, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung đã có quyết định hỗ trợ 2 triệu đồng/trẻ em mồ côi cha mẹ; trẻ em có hoàn cảnh khó khăn mồ côi cha hoặc mẹ do Covid-19 trong khoảng thời gian từ ngày 27/4/2021-31/12/2021. Nguồn kinh phí đến từ Quỹ Bảo trợ trẻ em Việt Nam.

Theo các chuyên gia tâm lý, ngoài sự hỗ trợ tinh thần từ gia đình và xã hội, cần thiết có chương trình tư vấn tấm lý cho các em. Chúng ta vừa phải chăm sóc sức khỏe về mặt thể chất, vừa phải giúp các em giảm bớt sang chấn tâm lý. Hiện nay, Cục Trẻ em đã chỉ đạo các địa phương tăng cường hỗ trợ theo dõi chăm sóc trẻ mồ côi, nhằm kịp thời phát hiện các dấu hiệu sang chấn để tư vấn. Ngoài Tổng đài Quốc gia bảo vệ trẻ em 111, các địa phương, người chăm sóc trẻ có thể kết nối để được hỗ trợ tư vấn với các nhóm thiện nguyện như đường dây nóng 1900636700 do các chuyên gia đầu ngành làm dịch vụ hỗ trợ trẻ em phụ trách. 

Trong bối cảnh có số lượng lớn trẻ em mồ côi do Covid-19, chính quyền TP.HCM đã xác định cần phải có những chính sách chăm lo chu đáo, lâu dài cho các em có hoàn cảnh đặc biệt này. Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Võ Văn Hoan đã có văn bản khẩn yêu cầu các đơn vị rà soát, lập danh sách các trẻ mồ côi cha, mẹ do Covid-19; tổ chức thăm hỏi, động viên và nắm bắt nguyện vọng của người thân đang nuôi dưỡng các em để tham mưu, xây dựng chính sách trước mắt và lâu dài cho từng nhóm, trình UBND Thành phố trước ngày 25/9.

Bên cạnh những chính sách của Nhà nước, lúc này, các em rất cần sự chung tay góp sức của cả cộng đồng để vơi bớt đi những khó khăn và phần nào bù đắp nỗi đau quá lớn mà các em phải gánh chịu. Nhiều chương trình đang được phát động, nhiều tình cảm đang hướng đến các em, giúp các em có được sự sẻ chia và chăm sóc.