Hỗ trợ nạn nhân bị quấy rối tình dục thế nào?

Đây là một trong các kỹ năng ứng phó khi bị QRTD ở nơi công cộng được chia sẻ tại Talkshow “Tôi lên tiếng - Chấm dứt quấy rối” - một hoạt động nằm trong khuôn khổ dự án “Thành phố an toàn, thân thiện với em gái”, đồng thời hưởng ứng Tháng hành động vì bình đẳng giới và phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới năm 2022.

Nạn nhân im lặng - người chứng kiến thờ ơ

Theo báo cáo “Thành phố an toàn cho phụ nữ và trẻ em gái: Nơi giấc mơ thành sự thật”, phần lớn người bị hại khi phải đối mặt với tình huống bị QRTD hoàn toàn bị động và những người chứng kiến hoàn toàn thờ ơ: 66% phụ nữ và trẻ em gái được phỏng vấn không có bất kỳ hành động phản ứng nào và 65% nam giới và người chứng kiến không hề có các hành động can thiệp. 34% phụ nữ có chung suy nghĩ rằng việc khai báo với công an về các hành vi quấy rối cũng không mang lại thay đổi gì.

Lý giải cho sự im lặng này, thạc sĩ Nguyễn Đức Nam - Giám đốc Công ty Tham vấn, Nghiên cứu và Tâm lý học cuộc sống cho biết: Ở góc độ nạn nhân, khi bị QRTD thường sẽ hoảng loạn, lo sợ dẫn đến không biết phải xử lý thế nào. Thêm vào đó, những định kiến về giới vẫn còn tồn tại như đổ lỗi cho nạn nhân, hay tư duy giữ im lặng để bảo vệ danh dự khiến cho nạn nhân e dè, không dám lên tiếng vì không biết liệu khi lên tiếng sẽ có ai giúp đỡ, hỗ trợ mình không. Ở góc độ người chứng kiến, nguyên nhân chính là cùng chung nỗi sợ: sợ bị trả thù, sợ không có ai cùng lên tiếng, sợ chỉ có 1 mình đơn độc giúp đỡ nạn nhân, hoặc đôi khi cho rằng “có rất nhiều người khác sẽ giúp đỡ nạn nhân, nên mình không cần phải làm điều này.”

Thực tế, việc giữ im lặng của những người chứng kiến là một thực hành vô cùng có hại khi đang vô tình dung túng cho những hành vi sai trái, thủ phạm vẫn ngoài vòng công lý, điều này khiến cho những sự việc QRTD càng trở nên phổ biến và diễn ra thường xuyên hơn. Nghiêm trọng hơn, bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái, cộng đồng LGBTIQ+ đã trở thành một vấn đề bình thường và được “chấp nhận” bởi đại bộ phận xã hội.

Trang bị kĩ năng ứng phó

Thạc sĩ Nguyễn Đức Nam chia sẻ nguyên tắc 3 bước xử lý mà bất cứ ai cũng có thể áp dụng khi không may trở thành nạn nhân của quấy rối tình dục, đó là:

NÓI KHÔNG: Thể hiện bằng lời nói, hành động dứt khoát bày tỏ sự không mong muốn, không đồng thuận.

BỎ ĐI: Nhanh chóng rời khỏi hiện trường, địa điểm xảy ra quấy rối.

KỂ LẠI: Chia sẻ với người mình tin tưởng để được hỗ trợ, giúp đỡ hoặc trình báo với các cơ quan có thẩm quyền.

Đồng thời, những người chứng kiến cũng cần trang bị những kĩ năng, cách thức để có thể hỗ trợ nạn nhân. “Những người chứng kiến có thể lên tiếng bằng hành động hoặc lời nói, thể hiện cho họ thấy rằng mình không đồng ý với hành động đó. Cần cho họ thấy rằng mình sẽ đứng về phía nạn nhân và mình sẽ là người bảo vệ nạn nhân. Không nên sợ hãi và cần hiểu rằng dù thủ phạm có đáng sợ đến đâu thì khi có nhiều người đồng lòng và cùng lên tiếng, cái xấu sẽ trở nên yếu thế”, thạc sĩ Nguyễn Đức Nam cho biết.

Bên cạnh đó, người chứng kiến có thể hỗ trợ nạn nhân ổn định tâm lý bằng một số hành động đơn giản như: lắng nghe câu chuyện mà không cần hỏi quá nhiều; đưa nước uống, giữ gìn đồ đạc cá nhân cho nạn nhân… Và khi họ sẵn sàng, hãy khuyến khích để họ chia sẻ câu chuyện của mình và tìm sự trợ giúp từ người thân, chính quyền và các tổ chức xã hội. Một sự giúp đỡ, hỗ trợ đúng thời điểm sẽ tiếp thêm sức mạnh để nạn nhân giảm bớt sợ hãi, tự tin và góp phần đẩy lùi các hành vi quấy rối.

Để thay đổi tận gốc của vấn nạn này, bên cạnh việc trang bị kĩ năng ứng phó, việc nâng cao nhận thức để phòng ngừa QRTD cũng là một hoạt động quan trọng. Bạn Hiền Mai - học sinh Trường THPT Vân Nội (Hà Nội) bày tỏ mong muốn được trang bị kiến thức để nhận biết hành vi quấy rối tình dục, kĩ năng tự bảo vệ bản thân và giúp thêm những người xung quanh. Bên cạnh đó, cũng cần có thêm những buổi talkshow, những sự kiện truyền thông cộng đồng để nhiều bạn trẻ có thể biết đến nhiều hơn. Hiền Mai chia sẻ thêm: “Em nghĩ rằng, người trẻ chúng em có rất nhiều cách để góp phần chấm dứt vấn nạn quấy rối tình dục. Ví dụ như trong thời đại công nghệ, CLB “Thủ lĩnh của sự thay đổi” của chúng em đã tận dụng mạng xã hội như một kênh truyền thông hiệu quả, thông qua các bài đăng cung cấp thông tin hay các chiến dịch truyền thông hướng đến giới trẻ”.

Tại Trường Đại học Giao thông vận tải, với mong muốn có thể kịp thời lắng nghe, hỗ trợ và bảo vệ sinh viên, nhà trường đã thành lập phòng công tác - hỗ trợ sinh viên. “Các bạn sinh viên nếu gặp bất cứ khó khăn, đặc biệt là khi gặp các rủi ro, các tình huống về QRTD có thể báo cáo, chia sẻ với Nhà trường thông qua gặp mặt trực tiếp, email, gửi thư, nhắn tin… Sắp tới, Nhà trường cũng sẽ phối hợp với các tổ chức xã hội như MSD, Plan để xây dựng bộ nguyên tắc ứng xử về phòng ngừa bạo lực trên cơ sở giới trong nhà trường và quy trình xử lý các báo cáo của sinh viên về vấn đề này để hưởng tới mục tiêu đảm bảo quyền lợi và sự an toàn, thoải mái của sinh viên”, Thạc sĩ Thạch Minh Quân - Phó phòng Công tác Chính trị và Sinh viên cho biết.