Kháng thể đơn dòng điều trị dự phòng Covid-19 được cấp phép trên thế giới sẽ được sớm đưa về Việt Nam

Trong bối cảnh dịch Covid-19 đang lan nhanh trên toàn quốc, nhóm người nguy cơ cao như: người mắc bệnh nền (suy gan, suy thận, tim mạch, cơ xương khớp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD…); đặc biệt là người bị suy giảm miễn dịch vừa và nặng (do HIV, đang điều trị ung thư, ghép tạng…); hoặc mắc các bệnh hệ thống (lupus ban đỏ, viêm khớp, thoái hoá khớp…) càng trở nên yếu thế, nguy cơ nhiễm bệnh, chuyển nặng và tử vong ngày càng cao. Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, thông qua sự phân phối của Công ty Cổ phần Vacxin Việt Nam (VNVC) đã được Bộ Y tế cấp phép chính thức sử dụng kháng thể đơn dòng Evusheld của AstraZeneca - kháng thể đơn dòng đầu tiên trên thế giới được cấp phép để điều trị dự phòng Covid-19 vào sử dụng.

Khác với vaccine, chỉ vài giờ sau khi tiêm Evusheld cơ thể đã có đủ lượng kháng thể cần thiết để bảo vệ không mắc Covid-19 với hiệu quả lên tới 83%, và không có trường hợp nào bệnh nặng hay tử vong trong suốt 6 tháng theo dõi trong nghiên cứu PROVENT của AstraZeneca. Hiệu quả này được quan sát thấy ở cả những người bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý hoặc đang sử dụng các thuốc hoặc phác đồ điều trị ức chế miễn dịch và có thể không tạo được đáp ứng miễn dịch với vaccine phòng Covid-19 như: người cấy ghép tạng, ung thư, HIV, đang điều trị thuốc ức chế miễn dịch (ví dụ như dùng corticoid liều cao, kéo dài) hoặc đã điều trị trong vòng 6 tháng… Thậm chí, những người không thể tiêm bất kỳ loại vaccine Covid-19 nào hiện có vì từng xảy ra tác dụng nghiêm trọng với bất kỳ thành phần của vaccine Covid-19 như: dị ứng nặng, sốc phản vệ… vẫn được chỉ định tiêm. Evusheld được chứng minh có hiệu quả phòng ngừa ít nhất 6 tháng, đặc biệt có thể phòng ngừa cả biến thể Omicron.

Khi sử dụng các vaccine ngừa Covid-19, bao gồm các kháng nguyên được đưa vào người, cơ thể “nhận diện” rồi tự sản sinh ra kháng thể, gọi là miễn dịch chủ động. Trong khi đó, nhiều trường hợp ở người bị suy giảm miễn dịch từ vừa đến nặng thì khả năng sản sinh không đủ, thậm chí không sinh ra kháng thể để phòng ngừa Covid-19. Để giải quyết vấn đề này, Evusheld đi theo con đường miễn dịch thụ động, nghĩa là tiêm vào cơ thể một lượng kháng thể đã được tổng hợp sẵn. Nhờ đó, Evusheld cung cấp đủ lượng kháng thể cần thiết để chống lại SARS-CoV-2, nhờ trung hòa các tác nhân gây bệnh và chống xâm nhập vào tế bào khỏe mạnh. Người bệnh có thể tiêm Evusheld bằng đường tiêm bắp (cơ mông).

Evusheld là kháng thể đơn dòng đầu tiên trên thế giới được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cấp phép nhằm dự phòng trước virus SARS-CoV-2, đặc biệt trên nhóm người nguy cơ cao, nhóm người yếu thế, suy giảm miễn dịch, nhóm người không có khả năng sinh kháng thể dù đã được tiêm đủ liều vaccine phòng Covid-19, hoặc những người không thể tiêm vaccine. Trước khi có Evusheld, nhóm người này gần như không có biện pháp phòng bệnh chủ động hiệu quả, ngoại trừ cách ly với nguồn lây, đồng thời, đây cũng là nhóm dễ chuyển nặng, nhập viện và tử vong khi mắc Covid-19.

Với những đặc tính ưu việt đó của Evusheld, nhiều người gọi đây là “Siêu vaccine” khi có khả năng bảo vệ cả những người không có khả năng hoặc không thể sử dụng vaccine thông thường để phòng Covid 19 một cách nhanh chóng, an toàn và hiệu quả.

GS.TS Ngô Quý Châu, Chủ tịch Hội Hô hấp Việt Nam chia sẻ: “Nhiều bệnh nhân suy giảm miễn dịch, ung thư, viêm khớp tự miễn, ghép tạng hoặc các bệnh hệ thống… rất dễ bị tổn thương trước Covid-19 đang phải sống trong lo âu và tự cách ly với xã hội. Người bệnh lo ngại rằng cơ thể của họ không thể sinh miễn dịch đầy đủ sau khi tiêm vaccine như những người khỏe mạnh khác. Và liệu pháp kháng thể đơn dòng như Evusheld sẽ cung cấp thêm một lớp “phòng thủ ngay tức thì” để gia tăng bảo vệ cho những trường hợp có nguy cơ cao này, thắp lên trong họ hy vọng được sớm quay trở lại cuộc sống bình thường mới như những người khác, đồng thời giảm thiểu nguy cơ chuyển biến nặng, nhập viện và tử vong ở những người này”.

Hiện Chính Phủ Mỹ đã đặt mua 1,7 triệu liều Euvusheld của AstraZeneca và triển khai tiêm Evusheld cho những người bệnh chưa có đủ kháng thể chống lại Covid-19. FDA cho phép điều trị dự phòng Covid-19 bằng Evusheld ở người lớn và thanh thiếu niên (từ 12 tuổi và có cân nặng từ 40kg trở lên). Đây là những người bị suy giảm miễn dịch từ trung bình đến nặng do tình trạng sức khỏe hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch; những người có khả năng không đáp ứng miễn dịch đầy đủ với vaccine Covid-19, những người không đủ điều kiện tiêm ngừa Covid-19 do bị ung thư máu hoặc các bệnh ung thư khác đang được hóa trị; những người đang dùng thuốc sau khi cấy ghép nội tạng; những người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch do các bệnh tự miễn như xơ cứng bì toàn thể, viêm khớp dạng thấp…, hay những người bị bị phản ứng nghiêm trọng khi tiêm vaccine… Tại Mỹ, số lượng này hiện chưa đủ đáp ứng toàn bộ nhu cầu cần được bảo vệ trước Covid-19 của nhóm người suy giảm miễn dịch lên tới khoảng 7 triệu người.

Ngày 8/3, UBND TPHCM có công văn khẩn triển khai đợt cao điểm “Chiến dịch bảo vệ người thuộc nhóm nguy cơ năm 2022”. Trọng tâm của đợt cao điểm là Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch Covid-19 phường, xã, thị trấn tổ chức triển khai “Đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng” để cập nhật danh sách những người thuộc nhóm nguy cơ cao (trên 65 tuổi có kèm bệnh nền), nhằm giảm số trường hợp mắc Covid-19 nặng và góp phần giảm tử vong.

Theo UBND TPHCM, thời gian gần đây, tuy số ca tử vong do Covid-19 vẫn duy trì ở mức thấp nhưng số ca mắc mới trên địa bàn thành phố tăng nhanh, tương ứng số ca nặng, số ca thở máy có xu hướng tăng. Theo kết quả phân tích của ngành Y tế, phần lớn các trường hợp nặng và tử vong do Covid-19 trên địa bàn thành phố có đặc điểm chung là người trên 65 tuổi và có bệnh nền, có trường hợp vẫn chưa tiêm vaccine. Đặc biệt, khi có triệu chứng cần nhập viện thì những trường hợp này đã ở mức độ nặng. Do đó, Evusheld được kỳ vọng là giải pháp bảo vệ nhóm nguy cơ cao có mắc những bệnh nền làm suy giảm miễn dịch một cách nhanh chóng, hiệu quả và chủ động. Giảm nguy cơ chuyển nặng và tử vong cho người bệnh, từ đó giảm áp lực điều trị bệnh nặng cho tuyến cuối tại các bệnh viện điều trị.