Xe máy

Ngăn ngừa tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ

17/08/2022 | 06:22

Bất chấp những cảnh báo về tác hại của thuốc lá điện tử (TLĐT), xu hướng sử dụng TLĐT và thuốc lá nung nóng đang ngày càng gia tăng trong giới trẻ, đặc biệt là thanh thiếu niên.

Thuốc lá điện tử được thiết kế với hình ảnh hấp dẫn, mẫu mã đa dạng, đóng gói như kẹo, nhiều hương vị thu hút nhiều người trẻ sử dụng. Ảnh minh hoạ

Ma túy núp bóng thuốc lá điện tử

Theo đánh giá của các chuyên gia y tế, một trong những nguyên nhân của sự gia tăng này là do giới trẻ tin rằng TLĐT an toàn, ít độc hại hơn so với thuốc lá truyền thống. Nhưng thực tế, TLĐT sử dụng tinh dầu đều có chứa nicotine. Hàm lượng nicotine trong một lọ dung dịch nhỏ tương đương với 3 bao thuốc lá truyền thống và gây nhiều biến chứng nguy hiểm hơn.

Do tinh dầu của thuốc lá điện tử được hình thành từ các thành phần hoá chất khác nhau nên rất dễ để các đơn vị nhập khẩu, các tụ điểm bán lẻ lợi dụng pha trộn thêm các chất kích thích và ma tuý tổng hợp để lôi kéo, dụ dỗ thanh thiếu niên sử dụng. Thậm chí, người dùng TLĐT còn tự cho thêm chất cấm vào tinh dầu để “phê” hơn mà không sợ bị gia đình và các cơ quan chức năng phát hiện.

Chỉ cần từ vài trăm ngàn, dù là học sinh hay sinh viên cũng dễ dàng sở hữu một “phiên bản” TLĐT có thiết kế bắt mắt, nhỏ gọn cùng với vô số các loại tinh dầu để lựa chọn. Với những lời quảng cáo “hương vị đậm đà, sảng khoái dài lâu”, “hút là phê” hay “hương vị thế hệ mới”... đã khiến nhiều bạn trẻ tò mò, khám phá dùng thử. Theo phản ánh của một số phụ huynh, trong kỳ thi tốt nghiệp THPT vừa qua, họ đã phát hiện con tìm đến TLĐT như một hình thức để giải tỏa tâm lý, tạo sự hưng phấn, giảm mệt mỏi.

Hiện nay, do còn nhiều khó khăn về kiểm soát nguồn gốc, xuất xứ và nhất là công tác xét nghiệm, phân loại các hợp chất có trong tinh dầu của TLĐT, nên nồng độ nicotine trong mỗi ml tinh dầu không đáng tin cậy. Điều này có thể gây hại trực tiếp cho người sử dụng TLĐT khi không kiểm soát được liều lượng, mức độ dung nạp nicotine trong các lọ tinh dầu, thậm chí bị lừa sử dụng ma túy dẫn tới nguy cơ ngộ độc cấp tính, nguy hiểm đến tính mạng.

Anh H. (32 tuổi, ở Hà Nội) có nhiều năm sử dụng TLĐT cho biết, xu hướng tăng liều lượng nicotin ở người hút TLĐT là phá phổ biến. Do không có mùi khó chịu và không bị cấm nên người hút TLĐT có xu hướng sử dụng nhiều hơn.

Theo chia sẻ của V.T.K. (20 tuổi) chủ một shop bán TLĐT trên mạng, khi mới sử dụng TLĐT, một lọ tinh dầu giá hơn 800.000đ K. dùng được trong một tháng. Nhưng nửa năm sau, K. phải dùng 1 lọ/tuần mới có cảm giác đủ.

K. cho biết, mặc dù trực tiếp nhập về nhiều loại tinh dầu giá rẻ (từ 200.000 - 500.000đ) nhưng bản thân chưa bao giờ dùng vì e ngại chất lượng. Còn hàng chính hãng giá cao nên không phải ai cũng có đủ tiền để mua. Do đó, đã xuất hiện tình trạng nhiều người góp tiền mua một lọ tinh dầu để dùng chung. K. cũng thừa nhận, khách hàng của mình chủ yếu là giới trẻ, nhiều bạn đang là học sinh, sinh viên tại Hà Nội và các tỉnh lân cận...

Một bệnh nhân bị ngộ độc TLĐT đang được điều trị tại Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai.

Khó khăn trong việc phát hiện và xử lý

Kết quả điều tra sức khỏe học đường năm 2019 cho thấy, có đến 2,6% học sinh trong độ tuổi từ 13-17 hút TLĐT. Trong đó, học sinh 15- 17 tuổi có tỉ lệ hút TLĐT khá cao là 3,1%. Tỉ lệ này ở học sinh nam 15-17 tuổi là 4,8% và học sinh nữ là 1,4%. Tuy nhiên, trong thực tế tỷ lệ này có thể còn cao hơn.

Thực tế tại các bệnh viện trên cả nước cũng ghi nhận, trong những năm vừa qua đã có hàng trăm trường hợp thanh thiếu niên phải nhập viện cấp cứu, điều trị các di chứng do sử dụng TLĐT. Tại bệnh viện Xanh Pôn (Hà Nội), có thời điểm, chỉ trong một thời gian ngắn Bệnh viện đã tiếp nhận hàng chục bệnh nhân bị ngộ độc TLĐT, trong đó có những thanh, thiếu niên tuổi đời còn rất trẻ. Có trường hợp (sinh năm 2006) được chuyển đến Bệnh viện trong tình trạng hôn mê. Sau khi tỉnh lại, bệnh nhân khai đã sử dụng TLĐT có bơm tinh dầu mua trên mạng.

Tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên cho biết, hàng tuần, Trung tâm đều tiếp nhận nhiều trường hợp bị ngộ độc do sử dụng TLĐT. Gần đây nhất, một cô gái 20 tuổi nhập viện cấp cứu trong tình trạng phù não, hôn mê sâu sau khi sử dụng TLĐT ở một quán trên khu vực phố cổ Hà Nội. Xét nghiệm lọ tinh dầu mà nạn nhân sử dụng, Viện Pháp y Quốc gia cho biết, bệnh nhân bị ngộ độc chất cần sa tổng hợp ADB-BUTINACA có trong tinh dầu.

Tuy nhiên, dù phát hiện được chất cấm nhưng cơ quan chức năng lại không thể truy xuất nguồn gốc lọ tinh dầu này, do nạn nhân mua hàng trôi nổi trên thị trường. Đây cũng là những khó khăn mà các lực lượng chức năng gặp phải trong việc phát hiện và xử lý các chất ma túy được pha trộn trong tinh dầu của TLĐT.

Bộ Y tế cho biết, mặc dù Bộ đã đề xuất cấm sử dụng dưới mọi hình thức (mua bán, sản xuất, nhập khẩu) đối với các sản phẩm mới như TLĐT, thuốc lá nung nóng, song tỷ lệ người hút TLĐT vẫn chưa có dấu hiệu giảm.

Trước thực trạng này, để ngăn ngừa thanh thiếu niên sử dụng TLĐT, nhà trường và các bậc phụ huynh cần quan tâm sát sao hơn, có biện pháp giáo dục con em tránh xa, tự bảo vệ mình khỏi TLĐT và các loại chất gây nghiện khác. Đồng thời, các cơ quan chức năng cần có những biện pháp quyết liệt hơn nữa trong việc quản lý các sản phẩm TLĐT và tụ điểm sử dụng TLĐT; Làm rõ và truy tố các đối tượng lợi dụng TLĐT để mua bán ma túy và các loại chất cấm... Qua đó, góp phần thay đổi hành vi sử dụng thuốc lá trong cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ.

Quang Châu