Nhà văn Vũ Hùng đoạt Giải Vàng Sách hay - Niềm vui và nỗi buồn

 

 

Tôi được gặp người đàn ông già cả ấy cách đây vài năm, lúc đó ông ở Hà Nội và trái tim ông mới chỉ đặt có 3 sten. Ông điềm đạm và nho nhã, đôi lúc trong câu chuyện có sự dè dặt. Tôi hiểu, vì lúc đó ông vừa về nước sau 25 năm định cư tại Pháp (tháng 5/2014, ông trở về Việt Nam sinh sống). Người đàn ông đó là nhà văn Vũ Hùng. 

 

 

 

Những tác phẩm của Vũ Hùng đều làm lũ trẻ chúng tôi thời đó mê đắm. Chúng tôi mơ tới những khu rừng Trường Sơn huyền bí, mơ thành những chàng quản tượng kiêu hùng, mơ tới những đêm đi săn kì bí, tưởng tượng ra những con voi chiến sĩ… Thiển nghĩ các tác phẩm văn học sẽ có đời sống lâu dài hơn khi tác giả viết theo tình yêu của con người, về quan hệ tốt đẹp giữa người với người. Tôi nghĩ như vậy bởi những cuốn sách còn đọng lại trong tôi tới giờ là những cuốn sách về tình yêu con người, trong đó có “Mùa săn trên núi”, “Người quản tượng và con voi chiến sĩ”, “Phía Tây Trường Sơn” của Nhà văn Vũ Hùng. 

 

Nhà văn Trần Đức Tiến - Trưởng ban Văn học Thiếu nhi - Hội Nhà văn đánh giá nhà văn Vũ Hùng là một trong những nhà văn quan trọng nhất trong nền văn học thiếu nhi Việt Nam với một lối văn chương chuẩn mực. Ông cho rằng, nếu không được đọc những tác phẩm của nhà văn Vũ Hùng thì có lẽ ông không có được niềm đam mê và theo đuổi nghiệp viết cho thiếu nhi cho đến tận bây giờ. 

 

Lật lại cuốn “Kỉ yếu 20 năm sách Kim Đồng” (1957 - 1977), thấy tác giả Vũ Hùng có 8 tựa sách cho thiếu nhi (“Cu li lùn”, “Người quản tượng và con voi chiến sĩ”, “Dưới mái nhà làng”, “Đi mi tơ rop”, “Mùa săn trên núi”, “Giữ lấy bầu mật”, “Phía Tây Trường Sơn”) với gần 300.000 bản in - cũng gọi là nhiều cho 20 năm đối với người viết. 

 

Vũ Hùng viết chủ yếu cho thiếu nhi và các sách của ông phần lớn đều được xuất bản tại NXB Kim Đồng. Đề tài ông hay viết là phong cảnh thiên nhiên, con người vùng Trường Sơn giáp Lào. Những năm tháng ở Lào trong vai trò Trạm trưởng thông tin của Bộ đội tình nguyện Việt Nam ở Lào đã cho ông những trang viết về thiên nhiên sinh động và tinh tế. Ông đã kể về thời gian này: “…Người Lào hiền hòa lắm. Bộ đội tình nguyện Việt Nam bị Tây đuổi, họ cứu. Tây bị bộ đội tình nguyện đuổi, họ cũng cứu, không phân biệt. Sau 7 năm ở Lào, tôi đã đổi khác, thấm nhuần văn hóa Lào: yêu bà con, bạn bè, gia đình, để cho mọi người xung quanh mình cùng sống. Quá trình đó làm tôi trở thành người cầm bút theo chủ nghĩa nhân văn. Nếu không có 7 năm ở Lào, có lẽ, tôi cũng sẽ thành một người cầm bút nhưng với tư tưởng khác…”.

 

 

 

 

Nhà văn Vũ Hùng được sinh ra trong một gia đình công chức, bố ông là bạn thân với nhà thơ Tú Mỡ. Người để lại ấn tượng cho ông nhiều nhất là cụ Hoàng Đạo Thúy. Cụ từng là thầy giáo dạy lớp Nhất của ông. Với tâm hồn trong trẻo, nhạy cảm của một chàng học sinh Hà Nội có những năm tháng tuổi trẻ sống và chiến đấu trên đất Lào, tiếp xúc với những người Lào đầy đức tin Phật giáo, đã vun đắp trong tâm Vũ Hùng một ý thức giải thoát khỏi những mê lầm đầy đọa trong bể khổ của những hành động độc ác và vị kỷ... Tất cả những điều đó đã vun đắp cho tâm hồn nhà văn Vũ Hùng một tình yêu nhân văn thuần khiết, để thể hiện thành những trang văn tươi sáng. 

 

Nhà nghiên cứu Vương Trí Nhàn nhận xét: “Thiên nhiên trong Vũ Hùng có tính hợp lý cao độ. Đó không phải là một thiên nhiên hỗn độn. Ngược lại, ở đây luôn luôn ngự trị trật tự và một cái gì đó giống như sự lương thiện. 

 

Tại sao ông lại có một thiên hướng rõ rệt đó? Từ lâu tôi đã tự hỏi mà không biết, chỉ đến thời gian gần đây, đọc các đoạn hồi ký Vũ Hùng viết về gia đình mình trong “Mái nhà xưa”, thì tôi mới thật hiểu. Chính Vũ Hùng đã được giáo dục trong một môi trường nhân bản mà ông đã miêu tả.

 

Qua những trang phác họa của Vũ Hùng về song thân của ông, người chị cả, người anh lớn, những người hàng xóm như: một bác già nuôi chim và bán chim, một chị vú em…, người đọc các thế hệ sau có thêm hiểu biết về con người Việt Nam trong một giai đoạn lịch sử thanh bình. Đó là thời con người sống biết điều và nhân hậu, phân biệt thiện, ác rõ ràng, biết cái tốt phải theo và cái xấu phải từ bỏ”.

 

Có lẽ, sự nhạy cảm, thuần khiết đã làm nên những trang văn và nó cũng là những “tác dụng phụ” ảnh hưởng tới cuộc sống của nhà văn Vũ Hùng. Tâm hồn nhạy cảm của ông đã luôn sớm nhận ra những trắng, đen trong cuộc sống, giúp ông ra những quyết định đưa ông tới những khúc ngoặt của cuộc đời - những khúc ngoặt làm ông thiệt thòi, đau khổ, xót xa và cả ân hận nữa! Và từ trong những ngã rẽ ấy, ông lại trở về với nguyên sơ của chính ông - một nhà văn đầy tình yêu thương nhân bản.

 

Ngày 28/12/2016, tại Lễ trao giải thưởng sách Việt Nam năm 2016, Hội Xuất bản Việt Nam đã trao Giải Vàng Sách hay cho bộ sách Văn học thiếu nhi gồm 12 cuốn sách của nhà văn Vũ Hùng. Chưa có năm nào Tiểu ban Sách thiếu nhi lại có một sự đồng thuận rất cao khi đọc và lựa chọn bộ sách văn học thiếu nhi của nhà văn Vũ Hùng đề cử vào Giải Vàng - Giải thưởng Sách Việt Nam 2016 với điểm cao tuyệt đối - 100 điểm. Giải thưởng này làm ông vui bởi như ông nói, là nó to với một ông già đã 85 tuổi, nhưng trên hết, ông vui bởi giải thưởng là sự khẳng định giá trị lâu dài trong những tác phẩm của ông - tuy là muộn mằn. 

 

Còn tôi, khi thấy ông chậm chạp bước lên đỉnh vinh quang thì thấy xót xa: Không biết niềm vui sẽ còn ở lại với ông bao lâu nữa, bởi trái tim của ông đã phải thay cái sten thứ tư rồi.