Những hình thái của “Hổ” trong mỹ thuật cổ Việt Nam

Với trên 30 hiện vật tiêu biểu là các tác phẩm nghệ thuật đặc sắc trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam đã mang đến cho người xem những hiểu biết mới về con giáp này. Các hiện vật trưng bày đã giới thiệu một cách khái quát về hình tượng Hổ trong mọi mặt đời sống của các tầng lớp xã hội qua nhiều thời kỳ, giai đoạn lịch sử hơn 2000 năm qua.

Từ những hình tượng hổ được chạm khắc hay đúc nổi trên vũ khí, trống đồng, thạp đồng, chuôi dao… trong giai đoạn Đông Sơn (cách đây hơn 2000 năm) cho đến các hiện vật bằng đất nung, điêu khắc đá, chạm ngọc, chạm khắc gỗ, tranh thêu, thanh thờ cúng ở các triều đại phong kiến sau này cho thấy ảnh hưởng của những quan niệm độc đáo và sự tôn thờ sức mạnh, ý nghĩa tâm linh của loài Hổ trong đời sống xã hội. Sự sùng bái loài vật này cũng liên quan đến tín ngưỡng thờ vật tổ vẫn còn tồn tại ở một số địa phương và vùng dân tộc đến ngày nay.

Những hiện vật trưng bày cũng cho thấy quá trình biến đổi về cách tạo hình Hổ ở mỗi giai đoạn lịch sử, qua đó phản ánh quan niệm xã hội, đời sống văn hoá, tâm linh của thời kỳ đó.

Với cách trưng bày và chú giải hiện vật theo một phong cách chuyên nghiệp và đầy sự tinh tế, chuyên đề “Hổ trong mỹ thuật cổ Việt Nam” đã giúp người xem nhanh chóng có một cái nhìn tổng thể và sâu sắc và về linh vật hổ trong tâm thức của người Việt.

Đây cũng là thành công của Bảo tàng Lịch sử quốc gia trong những năm gần đây sau một quá trình đổi mới về công tác chuyên môn, trùng tu, trưng bày theo hướng hiện đại, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế. Thu hút được sự quan tâm của người dân, đặc biệt là trẻ em tới tham quan, tìm hiểu và giao lưu.

Trong giai đoạn giãn cách, bảo tàng đã chuyển sang hình thức tham quan online, kết hợp giữa thuyết minh với ứng dụng công nghệ 3D trên website Bảo tàng, cùng các phần mềm PowerPoint, Menti, trình chiếu video... đem tới nhiều góc nhìn và trải nghiệm mới cho khách tham quan.

Ngoài ra, Bảo tàng cũng cho triển khai mô hình "Giờ học lịch sử online" và Câu lạc bộ Em yêu lịch sử là hoạt động giáo dục hiệu quả, thu hút đông đảo học sinh, trẻ em tham gia, giao lưu. Đây là mô hình đã trở thành "thương hiệu" của Bảo tàng. Tuy nhiên, trong điều kiện giãn cách xã hội, học sinh không thể tham gia chương trình tại Bảo tàng, Bảo tàng đã từng bước chuyển hướng hoạt động các chương trình giáo dục sang hình thức học online thông qua ứng dụng Zoom. Với hình thức này, cho dù ở đâu, các em chỉ cần trang bị máy tính hoặc điện thoại thông minh có kết nối internet và được cán bộ Bảo tàng cấp mã là có thể vào Zoom tham gia lớp học.

Trong năm 2021, Bảo tàng đã tổ chức được hàng trăm buổi học với gần 10.000 lượt học sinh tham gia, gồm các đối tượng học sinh lớp 2 ,3, 4, 5,6 ở Hà Nội và các tỉnh thành: TP.HCM, Vũng Tàu, Cà Mau, Sơn La, Nghệ An… (trong đó, có một số em là người Việt đang sinh sống ở nước ngoài).

Đặc biệt, Bảo tàng đã tổ chức thành công các trưng bày chuyền đề, triển khai các chương trình giáo dục online, trưng bày online, ứng dụng công nghệ trong trưng bày, giới thiệu trưng bày, tổ chức các tour du lịch caravan phù hợp với nhu cầu của khách tham quan du lịch trong điều kiện bình thường mới.

Qua đó, xứng đáng với vai trò, nhiệm vụ của một trung tâm lưu giữ, bảo tồn và trưng bày những hiện vật lịch sử hàng đầu trong nước.