Những lưu ý khi trẻ em muốn khởi nghiệp

Trẻ em khởi nghiệp, tại sao không?

Trong chương trình Kiddie Shark - Sếp nhí khởi nghiệp, phát sóng trên kênh VTV3 của Ðài truyền hình Việt Nam cách đây đã 3 năm, một dự án giao hàng ở chung cư đến từ đội Shipper "nhanh như chớp" của bé Lê Vân đã kêu gọi thành công 50 triệu đồng đầu tư cho 15% cổ phần.

Trình bày với Ban cố vấn chương trình, cô bé Lê Vân cho hay, khu đô thị của bé ở hiện có 4.000 căn hộ ước tính khoảng 10.000 người đang sinh sống nên có rất nhiều chợ cư dân trên Facebook được mở ra với vô số mặt hàng từ quần áo, mỹ phẩm cho đến thức ăn. Tuy nhiên, vì thiếu shipper mà gia đình bé đặt hàng mãi vẫn không có ai giao đến. Do đó, Lê Vân đã nảy ra ý tưởng thành lập một nhóm Shipper Kids (Giao hàng nhí) hoạt động vào ngày hè ngay trong khu đô thị của mình. Dự án ra đời sẽ giúp các bạn nhỏ có thể hạn chế việc phụ thuộc vào thiết bị công nghệ số, có thể giao lưu vận động nhiều hơn và đặc biệt là kiếm được thu nhập để mua món đồ mình thích.

Theo Lê Vân, với 10.000 đồng thu được trên mỗi đơn hàng, các em sẽ chia thành 4 phần để trả lương cho shipper, để trả quỹ rủi ro khi xảy ra sự cố làm hư hỏng đồ khi giao hàng, thứ ba là để quản lý và cuối cùng để duy trì hoạt động của công ty.

Ðây chỉ là một trong vô vàn các ý tưởng kinh doanh của những đứa trẻ thời nay. Trên thực tế, ngày càng có nhiều trẻ em khởi nghiệp ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Có trẻ tự khởi nghiệp bằng tiền tiết kiệm, có trẻ được gia đình hỗ trợ, có trẻ lên truyền hình/mạng xã hội kêu gọi các nhà đầu tư rót vốn. Có trẻ kinh doanh chuỗi thực phẩm, đồ uống, review đồ chơi trên Youtube hay Tiktok, làm đồ handmade, lại có trẻ chọn phát triển mô hình dạy bơi cho trẻ em với bể bơi di động,… Dù bằng cách này hay cách khác, rõ ràng, có khá nhiều dự án kinh doanh do trẻ em khởi xướng và làm chủ đã bước đầu gặt hái được những thành công nhất định. Sự sáng tạo của trẻ em là không có giới hạn, nếu được cha mẹ khuyến khích và chắp cánh ước mơ, những dự án kinh doanh nhỏ ban đầu này sẽ nuôi dưỡng tinh thần khởi nghiệp và từng bước một giúp trẻ trở thành một doanh nhân thành đạt trong tương lai.

Cùng con khởi nghiệp thành công

Trước khi trẻ chuẩn bị khởi nghiệp và ngay cả khi trẻ đã bắt đầu khởi nghiệp, cha mẹ nên thường xuyên hỏi xem con đã chuẩn bị những gì để khởi nghiệp? Mục đích khởi nghiệp của con là để làm gì? Con mong muốn ý tưởng kinh doanh đó mang lại những lợi ích gì cho bản thân và cho cộng đồng, xã hội? Ý tưởng kinh doanh của con có thực sự khả thi và khác biệt so với những ý tưởng kinh doanh đã có trước đó? Nếu nó không được chào đón ở thời điểm ra mắt thì con sẽ làm gì để tiếp tục phát triển ý tưởng kinh doanh đó? Con đã có đủ kiến thức để kinh doanh và quản lý tài chính chưa? Con sẽ làm gì để quản trị các rủi ro có thể gặp phải? Con sẽ làm thế nào để huy động vốn nhằm biến ý tưởng kinh doanh đó thành sự thật? Các kế hoạch ngắn hạn và dài hạn trong tương lai ?…

Chẳng có gì là không tốt nếu bạn tạo vốn hoặc góp vốn giúp con khởi nghiệp. Nhiều cha mẹ cứng nhắc cho rằng, cứ kệ trẻ, để trẻ tự tích lũy tiền bạc, khi nào đủ tiền thì khởi nghiệp cũng chưa muộn. Ðó là suy nghĩ đã quá lỗi thời!

Một đứa trẻ thực sự thích kinh doanh thì dù cha mẹ không ủng hộ, không nâng đỡ, chúng vẫn sẽ kiên định theo đuổi đam mê mà mình đã lựa chọn; nhưng nếu có cha mẹ đồng hành và giúp đỡ, con đường khởi nghiệp chắc chắn sẽ bớt chông gai hơn.

Tuy nhiên, cha mẹ không nên cấp vốn miễn phí cho trẻ, vì như thế trẻ có thể không hiểu hết ý nghĩa của đồng tiền. Bạn có thể cho trẻ vay/ mượn với lãi suất thấp hoặc góp vốn kinh doanh cùng con. Ngoài ra, cha mẹ có thể gợi ý cho con các ý tưởng làm thêm ngay từ sớm để tích tiền khởi nghiệp sau này. Ví dụ, con có thể phụ giúp bố mẹ bán hàng hoặc làm một số công việc phù hợp với trình độ của con tại công ty của gia đình để được nhận lương; con cũng có thể làm đồ handmade để bán, cho thuê lại sách, truyện, làm việc thêm tại các quán cà phê, siêu thị tiện lợi, dạy gia sư…

Người giàu không làm việc vì tiền, người giàu tạo ra tiền

Trong cuốn sách bestseller “Dạy con làm giàu”, nhà đầu tư, doanh nhân, nhà giáo dục về kinh doanh và tài chính Robert Kiyosaki đã bàn luận về cách dạy con giữa hai người cha, một người là cha đẻ của ông - người học hành rất giỏi và luôn coi trọng học thức hơn tiền bạc, nhưng cuối đời lại chật vật vì đồng tiền. Người cha còn lại là cha nuôi của Robert Kiyosaki - chưa học đến lớp 8, nhưng với cách làm giàu thông minh, ông đã trở thành một trong những người giàu có nhất Hawaii với khối tài sản hàng chục triệu đô. Theo Kiyosaki, người giàu không làm việc vì tiền, điều mà họ quan tâm đó là tìm ra những thứ tài sản khác có thể mang lại cho họ nguồn thu nhập. Do đó, phải hiểu biết thật rõ về tài chính thì mới biết cách quản lý và tạo ra tiền được.

Người cha nghèo của Kiyosaki thường tự hào nói rằng ngôi nhà là tài sản lớn nhất đời mình, nhưng đứng trên góc độ của một người kinh doanh, tài sản nếu không thể sinh lời thì đó chỉ là tiêu sản. Một ngôi nhà to, đẹp nếu bạn chỉ ở thì đó là tiêu sản, theo thời gian ngôi nhà đó có thể xuống cấp và tiêu tốn của bạn khá nhiều tiền để sửa sang, bảo dưỡng… Nhưng cũng ngôi nhà đó nhưng bạn cho thuê thì đấy lại là tài sản vô cùng giá trị.

Câu chuyện trên chỉ ra cho chúng ta thấy tư duy khác biệt giữa người giàu và người nghèo. Người giàu là người biết tạo ra tiền và tối đa hóa mọi khoản lợi nhuận có thể kiếm được. Tuy nhiên, việc chúng ta kiếm được bao nhiêu tiền đôi khi không quan trọng bằng việc chúng ta giữ được trong bao lâu. Ðể giúp con khởi nghiệp thành công, hãy luôn luôn nhắc nhở trẻ phải học về tài chính và quản lý chi tiêu càng sớm càng tốt.