Những người chung sống với HIV đóng góp cho cộng đồng và xã hội

Mở rộng mô hình sinh kế tạo việc làm, cải thiện chất lượng cuộc sống

Việc cắt giảm tài trợ cho các chương trình phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam đã dẫn tới không ít các tổ chức dựa vào cộng đồng của những người sống chung với HIV và những người chịu ảnh hưởng bởi HIV/AIDS rơi vào hoàn cảnh lúng túng, có nhóm chỉ còn tên, gần như không còn hoạt động, thậm chí có một số nhóm đã giải tán. Tại thành phố Vinh tỉnh Nghệ An, nhóm Sông Lam Xanh do anh Phan Văn Kiên sáng lập và điều hành vẫn duy trì hoạt động đều đặn nhờ hoạt động sinh kế bền vững, tạo việc làm và thu nhập cho các thành viên trong nhóm.

Anh Phan Văn Kiên (TP. Vinh, Nghệ An) hạnh phúc bên tổ ấm gia đình

Anh Phan Văn Kiên (sinh năm 1976), TP Vinh, tỉnh Nghệ An kể, “Tôi từng sử dụng ma túy cách đây khoảng 20 năm, có HIV do sử dụng chung bơm kim tiêm với bạn chích. Sau một thời gian dài điều trị và không ngừng nỗ lực, tôi đã ngừng sử dụng ma túy cho đến thời điểm hiện tại. Năm 2006, với sự hỗ trợ của một số tổ chức phi chính phủ, tôi thành lập nhóm Sông Lam Xanh. Ban đầu nhóm thực hiện các hoạt động cung cấp dịch vụ dựa vào cộng đồng như tiếp cận, tư vấn, chăm sóc, chuyển gửi, truyền thông giảm kỳ thị và phân biệt đối xử đối với những người sống chung với HIV và những người chịu ảnh hưởng bởi HIV/AIDS. Đây cũng là nơi để các thành viên đến để được chia sẻ, giao lưu và hỗ trợ lẫn nhau về tâm lý, tình cảm.

Năm 2008, với sự hỗ trợ về tài chính và kỹ thuật thông qua các chương trình nâng cao năng lực từ Dự án Sáng kiến Chính sách về Y tế, nhóm Sông Lam Xanh chính thức thành lập hợp tác xã thương mại Sông Lam Xanh với tầm nhìn sẽ trở thành một trong những doanh nghiệp xã hội chuyên nghiệp, nhằm hỗ trợ phát triển và mở rộng mô hình sinh kế tạo việc làm, thu nhập giúp những người sống chung với HIV, cải thiện chất lượng cuộc sống. Một sứ mệnh khác của hợp tác xã là phát triển và nhân rộng mạng lưới các nhóm tự lực của những người sống chung với HIV và các nhóm chịu ảnh hưởng bởi HIV tại địa bàn tỉnh Nghệ An và khu vực lân cận để hòa nhập với các nhóm và các mạng lưới trên toàn quốc.

 Các thành viên trong nhóm Sông Lam Xanh kinh doanh buôn bán các sản phẩm tạp hóa

Anh Kiên nhớ lại hồi đầu các thành viên trong nhóm Sông Lam Xanh kinh doanh buôn bán các sản phẩm tạp hóa. 

“Thắp lên ngọn lửa hồng
Ấm áp cả trời đông
Giữa cõi đời mênh mông
Cần nhau một tấm lòng”.

Bốn câu thơ này đã thu hút sự quan tâm chú ý của những người dân cũng như sự tò mò của những người khách đến mua hàng. Chất lượng phục vụ tận tình, giao hàng tận nơi, không mong đợi sự thương hại, đã phần nào rút ngắn khoảng cách về sự kỳ thị và phân biệt đối xử của người dân địa phương và sự ủng hộ của chính quyền địa phương vào thời diểm đó.

Hai vợ chồng anh Kiên mở thêm một gara rửa xe ô tô để tạo việc làm cho các thành viên trong nhóm Sông Lam Xanh

Ngày vui trọng đại của mình, anh Kiên có mời một số anh chị em đồng nghiệp ngoài Hà Nội vào dự đám cưới của mình với một phụ nữ sinh hoạt cùng nhóm. Giờ vợ chồng anh đã sinh được một bé gái kháu khỉnh, khỏe mạnh, không có HIV. Hai vợ chồng anh Kiên mở thêm một gara rửa xe ô tô để tạo việc làm cho các thành viên trong nhóm.

Nhóm Ban Mai Đông Anh còn hỗ trợ trẻ em dễ bị tổn thương là con của các phụ nữ sống chung với HIV

Chị Mai Hải Anh (sinh năm 1977) ở thôn Phúc Thọ, Mai Lâm, huyện Đông Anh, Hà Nội kể, năm 2005, chồng tôi bị ốm nặng, phải chuyển vào Bệnh viện Bạch Mai. Các bác sĩ không tìm ra bệnh và tiến hành xét nghiệm HIV. Đó cũng là thời điểm tôi đã phát hiện ra mình có HIV lây từ chồng. Lúc đó tôi không biết HIV là gì. Những người hàng xóm nói: “Chồng nó bị thì nó và các con của nó cũng nhiễm HIV hết, chắc không sống được bao lâu”.  Chồng tôi đã qua đời thời gian ngắn sau đó để lại cho tôi hai con, một trai và một gái. Con gái lớn của tôi năm nay đã 24 tuổi. Cũng may là các cháu đều không có HIV. Cháu thứ hai khi bắt đầu đi học trường mầm non bị nhà trường từ chối vì lý do bố mẹ có HIV, sợ lây sang cho những đứa trẻ khác.

Chị Mai Hải Anh - Trưởng Nhóm Ban Mai Đông Anh

Năm 2006, tôi bắt đầu tham gia một số nhóm tự lực của những người sống chung với HIV, với sự hỗ trợ của một số tổ chức quốc tế. Tôi đã thành lập nhóm Ban Mai Đông Anh. Trong suốt quá trình hoạt động, nhóm Ban Mai Đông Anh hỗ trợ những phụ nữ sống chung với HIV lây từ chồng trên địa bàn huyện Đông Anh về tâm lý, cung cấp thông tin liên quan đến HIV và các bệnh nhiễm trùng cơ hội do HIV, và giới thiệu việc làm cho các thành viên trong nhóm. Ngoài ra, nhóm Ban Mai Đông Anh còn hỗ trợ những trẻ em dễ bị tổn thương là con của các phụ nữ sống chung với HIV, trong đó có một số trẻ sống chung với HIV và mồ côi cả cha lẫn mẹ, về tâm lý, hỗ trợ các cháu được đến trường học, hỗ trợ các gói dinh dưỡng hàng tháng. Không những thế, nhóm Ban Mai Đông Anh còn hỗ trợ cho các cháu những suất học bổng và tìm các nhà hảo tâm tài trợ cho các cháu những quyển sổ tiết kiệm tuy giá trị không lớn nhưng cũng hỗ trợ cho các cháu bớt khó khăn được phần nào, khoảng trên mười triệu đồng mỗi sổ.

Các thành viên trong Ban điều điều hành nhóm đã chủ động kết nối với các ban ngành đoàn thể và chính quyền đia phương bao gồm Hội phụ nữ của huyện, Hội nông dân, để tiếp cận với nguồn vốn và nhận được sự hỗ trợ về kỹ thuật tự chăn nuôi gà thịt và gà ác. Sau đó, tự tìm đầu ra với mục đích tạo việc làm và thu nhập cho các chị em trong nhóm. Hiện nay cả nhóm có 20 hộ chăn nuôi gà thành công. Ban đầu nhóm cũng gặp không ít khó khăn như là khó tìm kiếm đầu ra, bị các thương lái ép giá. Hiện nay đã ổn hơn, các thương lái tự đến thu mua gà và trứng gà thường xuyên kết hợp với mang ra chợ bán.

Chị Mai Hải Anh bán hàng ở chợ thôn với đủ thứ mặt hàng khô, trong đó có trứng gà. Chị Hải Anh thổ lộ, có người biết tôi có HIV. Có người không tin tôi có HIV vì họ thấy tôi vẫn cứ khỏe mạnh. Tôi rất tự tin và luôn niềm nở với mọi người. Ngoài các mặt hàng truyền thống, tôi còn bán cả bao cao su. Thỉnh thoảng có công việc tham gia các hoạt động xã hội, tôi lại nghỉ đi tham gia các khóa tập huấn do các tổ chức trong nước và quốc tế tổ chức.

Cuộc sống còn bộn bề khó khăn và nhiều thứ phải lo toan liên quan đến cơm áo, gạo tiền, nhưng không thể cản trở đam mê công việc xã hội thiện nguyện của chúng tôi với mong muốn giúp đỡ những người có cùng hoàn cảnh có cuộc sống tốt đẹp hơn. Hiện nay tôi còn nhận là mẹ đỡ đầu cho bốn trẻ em sống chung với HIV tại địa bàn huyện Đông Anh, giúp những trẻ em này được đến trường tiếp cận với học bổng và kết nối với cơ hội học nghề và tìm kiếm cơ hội việc làm trong tương lai. 

Đức Thành / TC Gia đình & Trẻ em