Phan Thanh Liêm: Bám vào mảnh đất quê hương để đi ra thế giới

 

 

 

Ở sân khấu múa rối nước truyền thống, người điều khiển phải đứng dưới nước để điều khiển con rối suốt hàng tiếng đồng hồ rất cực, nhưng với sân khấu thu nhỏ, nghệ nhân Phan Thanh Liêm có thể ngồi trên sàn mà vẫn điều khiển được một lúc 8 con rối. Với ưu điểm gọn nhẹ và tiện lợi khi di chuyển, mô hình sân khấu múa rối nước thu nhỏ rất phù hợp khi biểu diễn ở những không gian hạn chế, chật hẹp như trong trường học, cơ quan, gia đình. Không chỉ tiện lợi khi đi biểu diễn ở vùng sâu, vùng xa, mô hình này còn rất thuận tiện khi biểu diễn ở nước ngoài. Về nghệ thuật biểu diễn, trên sân khấu nhỏ, khoảng cách từ cánh tay người biểu diễn tới con rối ngắn hơn, cộng với các con rối được tạo tác nhỏ hơn sẽ nhẹ hơn, giúp cho diễn viên điều khiển con rối sinh động hơn, hấp dẫn hơn.

 

GS Hoàng Chương và Đạo diễn - NSND Đặng Nhật Minh đánh giá cao sự sáng tạo của sân khấu múa rối nước thu nhỏ ấm cúng của Phan Thanh Liêm với những con rối ấn tượng. 

 

NSND Đặng Nhật Minh đặc biệt thích thú với cách Phan Thanh Liêm dùng chổi quấy nước trong bể, để phù sa lắng dưới đáy cuộn lên và nước chuyển sang màu đục hồng - đó chính là phù sa của sông Hồng. Không chỉ ở sân khấu tại gia, mà mỗi chuyến đi biểu diễn nước ngoài, chủ nhân cũng mang theo phù sa sông Hồng để cho vào bể rối, bởi anh nói không thể tìm được màu nào giống như màu đặc trưng của đồng ruộng Việt Nam hơn thế!

 

 

Sinh ra ở một vùng quê có truyền thống về nghệ thuật múa rối nước dân gian lâu đời: xã Nam Chấn, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định - một trong những “nôi gốc” của múa rối nước cổ truyền Việt Nam, Phan Thanh Liêm được thừa hưởng tình yêu với nghệ thuật truyền thống của cha ông 7 đời truyền lại. Phan Thanh Liêm được ông nội và cha kèm cặp, dạy bảo cho những bí quyết tạo hình con rối, kỹ thuật máy rối, cách thức biểu diễn các trò rối nước để hấp dẫn người xem. Song, anh cũng sớm nhận ra sự hạn chế của mô hình sân khấu múa rối nước lớn, nó không chỉ cồng kềnh, khó di chuyển mà còn không thích hợp với một đoàn biểu diễn có ít người theo kiểu gia đình, do đó, anh đã sáng tạo ra mô hình sân khấu rối nước thu nhỏ.

 

Tuy nhiên, Phan Thanh Liêm cũng gặp không ít khó khăn. Do buồng trò eo hẹp, chật chội, chỉ vừa chỗ cho 1, 2 người nên một diễn viên phải chịu trách nhiệm vào nhiều vai cùng lúc, cường độ biểu diễn sẽ lớn hơn so với sân khấu lớn. Nghệ sĩ phải liên tục biểu diễn, phải diễn mỗi tay một con - có khi 8 nhân vật xuất hiện cùng một lúc như trò bát tiên… thì không phải ai cũng có thể làm được.

 

 

 

 

Từ lâu, không gian múa rối nước thu nhỏ tại Khâm Thiên (Hà Nội) của Phan Thanh Liêm đã trở thành địa chỉ quen thuộc của đông đảo khách du lịch trong nước và quốc tế. Song cơ sở 1 chật hẹp chỉ có thể tiếp đón được 15-20 khách, nên Phan Thanh Liêm đã xây dựng cơ sở 2 tại Thạch Bàn (Long Biên, Hà Nội) để tiếp đón cùng một lúc từ 50-60 khách xem múa rối nước. Cơ sở này rất tiện lợi, phục vụ khách du lịch đi tour Quảng Ninh, Hải Phòng trên đường về Hà Nội. 

 

Đảm nhận vai trò biểu diễn, ngoài Phan Thanh Liêm còn có vợ con anh. Họ đảm bảo sẽ làm nên những tác phẩm múa rối chất lượng về các tích truyền thống và tiết mục rối nước hiện đại với chủ đề bảo vệ môi trường, an toàn giao thông, bảo vệ chủ quyền biển đảo…

Phan Thanh Liêm khiêm tốn chia sẻ, những chương trình, tiết mục của anh mang tính thử nghiệm, nên có cái được và cái chưa được, anh sẽ từng bước đúc rút kinh nghiệm, đứng thật vững trên nền tảng của truyền thống, tiếp tục tìm tòi, sáng tạo, làm nên những chương trình ngày càng thành công hơn.

“Phan Thanh Liêm là người đa tài, vừa tạo hình, tự làm các con rối, tự nghĩ ra đề tài và tự biểu diễn các tiết mục múa rối nước rất độc đáo. Phan Thanh Liêm đã nêu một tấm gương bám vào mảnh đất quê hương để đi ra thế giới. Sân khấu múa rối nước thu nhỏ Phan Thanh Liêm đã được mời đi biểu diễn ở nhiều nước trên thế giới, là dịp quảng bá nghệ thuật múa rối nước độc đáo của Việt Nam với bạn bè năm châu” - GS Hoàng Chương - Tổng Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu bảo tồn và Phát huy văn hóa dân tộc.