Phòng rắn cắn khi mưa bão, lũ lụt

Rắn độc cắn là một trong những tai nạn thương tích phổ biến. Rắn cắn cũng là một trong những ngộ độc hàng đầu, đặc biệt xảy ra nhiều nhất trong mùa sinh sôi, phát triển của rắn độc (khoảng tháng 4 đến tháng 11). Nguy hiểm hơn, khi các địa phương có mưa bão dài ngày, nước lũ dâng cao nên rắn thường bò vào nhà, rúc vào các đống cây, lu nước, bể nước hoặc lên các bờ ruộng cao để trú ẩn. Mùa mưa lũ cũng khiến rắn độc ở thượng nguồn theo nước lũ chảy về và nước lũ cũng là môi trường sống của nhiều loài rắn.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm toàn cầu có khoảng 2.000 người thiệt mạng trong tổng số 3 triệu người bị rắn độc cắn. Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 30.000 người bị rắn cắn và số nạn nhân tử vong là khoảng 200 - 300 người.

Hiện Việt Nam có rất nhiều loại rắn độc và mỗi loại lại có cơ chế gây độc khác nhau. Tai nạn thương tích do bị rắn cắn xảy ra với tất cả mọi người, trong đó có trẻ em nếu vô tình chạm tay hoặc giẫm chân vào nơi rắn đang trú ngụ. Đã có trường hợp trẻ em đang học, đang chơi, đang ngủ...  bị rắn bò vào nhà cắn. Trong điều kiện địa hình bị chia cắt do ngập lụt, người bị rắn cắn khó được cấp cứu kịp thời, dẫn tới dễ bị nhiễm trùng, hoại tử vị trí bị cắn, nguy hiểm hơn là tử vong do bị nhiễm độc.  

Sơ cứu đúng cách rất quan trọng!

Khi bị rắn độc cắn cần sơ cứu đúng cách để nọc độc của rắn từ vết cắn xâm nhập vào trong cơ thể chậm hơn và ít hơn, sau đó nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Trong thực tế, có không ít trường hợp bệnh nhân tử vong do sơ cứu rắn cắn ban đầu sai cách. Do đó, nhận biết loại rắn có độc và trang bị kiến thức, cách xử trí, sơ cứu chính xác đóng vai trò rất quan trọng.

Các bước sơ cứu đúng:

- Trấn an nạn nhân và không để nạn nhân đi lại, cử động. Tốt nhất nên bất động tay, chân bị rắn cắn bằng nẹp.

- Nới lỏng quần áo của nạn nhân,tháo bỏ vòng, nhẫn ở tay, chân bị rắn cắn để tránh tình trạng phù nề, sưng tức.

- Để bộ phận có vết cắn ở vị trí ngang bằng hoặc thấp hơn vị trí của tim.

- Nếu bị nhóm rắn hổ cắn thì cần nhanh chóng buộc ở phía trên vết cắn từ 3 - 5cm để làm chậm sự xuất hiện của triệu chứng liệt.

- Nếu bị nhóm rắn lục cắn thì tuyệt đối không garo, vì như thế bệnh nhân dễ bị hoại tử ở bộ phận có vết cắn hơn.

- Rửa vết cắn bằng nước muối sinh lý, sau đó băng bó như những vết thương thông thường để tránh nhiễm trùng.

- Nhanh chóng đưa nạn nhân đến bệnh viện gần nhất để được truyền huyết thanh kịp thời. Huyết thanh có khả năng kháng lại nọc rắn tốt trong 4 giờ đầu.

- Nếu bệnh nhân khó thở thì tiến hành hô hấp nhân tạo.

Chú ý: Bất cứ trường hợp nào bị rắn cắn, ngay cả khi xác định là rắn lành cũng cần được xử trí và theo dõi tại bệnh viện ít nhất trong vòng 12h đầu. Nếu chậm trễ sau 24 - 48h, kết quả điều trị rất kém hoặc không hiệu quả. Các chuyên gia cũng khuyến cáo, người dân không sử dụng các biện pháp: Cố gắng hút nọc độc của rắn; Trích, rạch, châm, chọc tại vùng vết cắn; Gây điện giật, chườm đá, sử dụng “hòn đá chữa rắn cắn”; Sử dụng các loại thuốc dân gian, cổ truyền, chữa bằng mẹo; Cố gắng bắt hoặc giết rắn… Bởi tất cả các biện pháp trên đều không mang lại hiệu quả mong muốn và chưa có cơ sở khoa học chứng minh.

Phòng ngừa rắn cắn

Tất cả mọi người, kể cả trẻ em đều cần được trang bị những kỹ năng để có thể chủ động đề phòng rắn cắn. Đặc biệt, trong thời điểm mưa lũ, lụt lội, ngoài việc nhắc nhở trẻ em các kỹ năng phòng tránh đuối nước, người lớn cũng đừng quên nhắc trẻ những cách phòng tránh rắn cắn như:

- Cảnh giác với tất cả các loại rắn sau những cơn mưa, lũ, mùa thu hoạch và ban đêm.

- Sử dụng đèn khi đi ra ngoài vào buổi tối.

- Nên đi ủng, mặc quần, áo dài tay và đội mũ rộng vành khi đi trong vườncây, rừng, khu vực nhiều cỏ rậm rạp.

- Không nằm ngủ trực tiếp trên nền đất.

- Hạn chế đến gần các đống gạch, bụi rậm, bãi rác ẩm thấp, nơi có nhiềuchuột, tổ mối… đặc biệt là nơi sinh sống vừa xảy ra đợt lũ lụt.

- Khi phát hiện thấy rắn, tránh rắn càng xa càng tốt; không chọc, đập, đuổiđánh rắn vào khu vực khép kín.

- Không để trẻ em ở gần khu vực nghi có rắn.

- Thường xuyên dọn dẹp nhà cửa. Xung quanh nhà nên trồng một số loạicây như: sả, hoa lan, tỏi… để rắn không đến gần.

- Không hái hoa, ngắt cành cây ở những vùng thường xuất hiện nhiều rắn.

- Đi vào chỗ nhiều cây cối phải quan sát kỹ, vì rắn lục có khả năng ngụy trang giống với màu lá, màu thân cây nên khó phát hiện.

- Không được sờ vào miệng rắn, ngay cả khi rắn đã chết (một số rắn giảchết để tránh bị tấn công)...

- Khi đi tránh lũ, di chuyển qua những bụi cây cỏ rậm rạp, những vùng ngập nước nên quan sát kỹ, sử dụng 1 cây gậy dài để khua phía trước, nếu phát hiện rắn thì tránh xa.

- Thường xuyên kiểm tra nhà ở xem có rắn không. Nếu có thể thìnên tránh các kiểu cấu trúc nhà tạo điều kiện thuận lợi cho rắn ở (nhà mái tranh, tuờng xây bằng rơm, bùn), khắc phục vết nứt trên tường và nền nhà.