Thúc đẩy sự tham gia của nhóm trẻ yếu thế trong diễn đàn trẻ em

Từ thực tế triển khai các Diễn đàn trẻ em, chị Nguyễn Thị Hằng, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh đoàn, Trưởng ban Thanh thiếu nhi Trường học, Phó Chủ tịch Hội đồng Đội tỉnh Quảng Ngãi, cho biết: Trẻ em sống tại khu vực nông thôn, trẻ em là người đồng bào dân tộc thiểu số có khao khát cháy bỏng nhận được sự quan tâm từ người lớn. Song, rất khó để các em bày tỏ ý kiến nguyện vọng với nhà trường và trong chính gia đình của mình. Mỗi nhóm trẻ đối mặt với những áp lực, nguy cơ khác nhau, tuy nhiên không vì thế mà trẻ em người đồng bào dân tộc thiểu số trở nên thiếu tự tin, rụt rè khi đứng trước diễn đàn.

Từ năm 2017 đến nay, tỉnh Quảng Ngãi đã tổ chức được 5 diễn đàn trẻ em cấp tỉnh. Hàng năm, Tỉnh Đoàn – Sở Giáo dục và Đào tạo ký kết các chương trình phối hợp theo năm học để tạo cơ chế cho các đơn vị triển khai thực hiện công tác trẻ em trong nhà trường. Hội đồng Đội, Huyện Đoàn, Phòng Giáo dục và Đạo tạo các địa phương chủ động phối hợp triển khai thực hiện tại đơn vị và chỉ đạo triển khai tại các Liên đội. Kết quả, sau 5 năm thực hiện, có hơn 2.000 lượt ý kiến trẻ em được ghi nhận tại các cơ sở Đội trong đó xoay quanh các nhóm vấn đề như: bạo lực học đường, tư vấn tâm lý học đường, tư vấn về sức khỏe sinh sản vị thành niên, tư vấn các nội dung về giới tính, sự thay đổi tâm sinh lý lứa tuổi, bạo lực gia đình, nạn tảo hôn, trẻ em yếu thế, công tác thi đua, bệnh thành tích trong giáo dục và công tác Đội, kỹ năng sống, an toàn trên không gian mạng, phòng chống xâm hại và tai nạn thương tích trẻ em…

Cần có các chương trình, kế hoạch ưu tiên, khuyến khích trẻ em dân tộc thiểu số tham gia các hoạt động của tổ chức Đoàn, Đội nhất là các hoạt động trang bị kỹ năng dành cho thiếu nhi. Để trẻ em dân tộc thiểu số chủ động, tích cực tham gia Diễn đàn nên bắt đầu với những điều gần gũi và đơn giản nhất, giúp các em tự tin, thỏa mái và chủ động trong suốt quá trình tham gia.

Bên cạnh những thuận lợi như: có sự phối hợp tốt giữa Ngành Giáo dục, Ngành Lao động – Thương binh và Xã hội hỗ trợ thực hiện việc phát huy quyền tham gia của trẻ em; Đội ngũ cán bộ phụ trách Đội tại cơ sở (cụ thể là Giáo viên làm Tổng phụ trách Đội) đa phần là những cán bộ tâm huyết, yêu nghề, yêu trẻ, có bề dày kinh nghiệm về công tác Đội trong trường học. Có sự định hướng, hướng dẫn, tập huấn kỹ năng… trong công tác trẻ em, công tác triển khai Diễn đàn trẻ em cấp tỉnh vẫn còn nhiều khó khăn như: Nội dung và hiệu quả của Diễn đàn vẫn dừng lại ở việc “nghe trẻ em nói” hoặc một số nơi chưa chú trọng, tổ chức hình thức, chiếu lệ; Ban Giám hiệu tại các trường chưa dành sự quan tâm đúng mức đến việc tổ chức Diễn đàn; Việc tổ chức Diễn đàn trẻ em, lấy ý kiến, nguyện vọng trẻ em được thực hiện ở một thời điểm nhất định, chưa trở thành công việc định kỳ, thường xuyên của tổ chức Đội tại cơ sở; Chưa có cơ chế để hỗ trợ tổ chức Đoàn, Đội sau khi giám sát, kiến nghị, lấy ý kiến, nguyện vọng trẻ em, chuyển ý kiến, kiến nghị của trẻ em đến cơ quan có thẩm quyền nhưng chậm hoặc không được giải quyết; Còn tình trạng các sở, ngành, lãnh đạo các cấp chính quyền chưa dành sự quan tâm đúng mức đến công tác trẻ em, chưa xác định rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức trong việc thực hiện quyền và bổn phận của trẻ em được quy định tại Luật trẻ em… Đặc biệt, Chưa có Diễn đàn dành riêng cho trẻ em yếu thế như: trẻ em khuyết tật, trẻ em mồ côi, trẻ em là nạn nhân hoặc trẻ sống trong gia đình có bạo lực gia đình, trẻ em bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19,… chưa có diễn đàn trẻ em được tổ chức trên địa bàn dân cư; Trẻ em chưa được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng để tham gia các diễn đàn, chưa tạo môi trường an toàn, thân thiện và thực sự bình đẳng cho trẻ em tham gia.

Trong thời gian tới, để phát huy hiệu quả của Diễn đàn trẻ em các cấp, chị Nguyễn Thị Hằng đề xuất, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện Luật trẻ em đối với các Bộ, ngành, cấp chính quyền, đơn vị có liên quan.

Trước ảnh hưởng và tác động của dịch bệnh Covid-19 đến mọi mặt của đời sống, cần có giải pháp tăng cường quan tâm đến công tác trẻ em hơn nữa vì chính các em là một trong những đối tượng dễ bị tổn thương nhất bởi đại dịch thông qua diễn đàn trẻ em là một kênh để hiểu thiếu nhi đang mong đợi điều gì.

Bên cạnh đó, Ngành Giáo dục và Đào tạo cần có nhiều hơn những chương trình huấn luyện đặc biệt dành cho đội ngũ cán bộ quản lý các trường Tiểu học và Trung học cơ sở về thúc đẩy sự tham gia của trẻ em trong nhà trường hiện nay, ban hành khung tiêu chuẩn về trường học chăm lo tốt cho công tác trẻ em (nhất là công tác xã hội trong trường học).

Ngoài ra, cần có cơ chế rõ ràng hơn trong việc xử lý chậm, hoặc không trả lời các kiến nghị, đề xuất ý kiến, nguyện vọng trẻ em của tổ chức Đoàn, Đội. Trang bị cho trẻ các kỹ năng xử lý, thu thập thông tin trước những tình huống người lớn từ chối quyền tham gia của trẻ hoặc các tổ chức, cá nhân vi phạm Luật Trẻ em.