Văn hóa học đường – hướng tới ngôi trường hạnh phúc

Hội thảo do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức.

Văn hóa học đường là nền tảng để rèn luyện, hoàn thiện những phẩm chất tốt cho thế hệ trẻ

Phát biểu chỉ đạo Hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, Nghị quyết 29-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 8 Khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã xác định mục tiêu: Phát triển toàn diện con người Việt Nam, khơi dậy lòng tự hào, yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào, sống và làm việc hiệu quả. Do đó, văn hóa học đường chính là nền tảng để rèn luyện, hoàn thiện những phẩm chất tốt cho thế hệ trẻ.

Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xác định vai trò quan trọng của văn hóa, “lấy giá trị văn hóa, con người Việt Nam làm nền tảng, sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững”; phục vụ đắc lực cho công cuộc đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế. Tinh thần của Nghị quyết càng khẳng định thêm vai trò của nhà trường, văn hóa học đường trong việc bồi dưỡng, xây dựng thế hệ trẻ Việt Nam vừa có những năng lực, phẩm chất mới, vừa giữ được giá trị văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc.

Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, thế hệ trẻ là mầm non, tương lai của đất nước, do đó, nhiệm vụ rèn luyện, hoàn thiện nhân cách cho sinh viên, học sinh đặc biệt quan trọng. Trong đó, văn hóa học đường góp phần thúc đẩy, nâng cao chất lượng giáo dục, phát triển nguồn nhân lực đủ đức, đủ tài đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp đổi mới và xu thế hội nhập quốc tế. “Đây là nhiệm vụ cấp bách, quan trọng, nhất là trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đã, đang và sẽ ảnh hưởng nặng nề tới mọi mặt của đời sống xã hội, trong đó có lĩnh vực giáo dục và đào tạo”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, thời gian qua, ngành Giáo dục đã có nhiều giải pháp nhằm xây dựng văn hóa học đường, tạo nên môi trường sư phạm lành mạnh, giáo dục ý thức kỹ năng sống cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng thiếu trung thực trong dạy và học, trong kiểm tra, đánh giá, hành vi thiếu chuẩn mực trong giao tiếp, ứng xử của một số ít học sinh và giáo viên, tình trạng bạo lực học đường, xâm hại trẻ em trong một số cơ sở giáo dục, làm ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học, gây tổn hại tới môi trường trong học đường.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Thị Mai Hoa cho biết, xây dựng văn hoá học đường đã và đang trở thành một xu thế trong cải cách giáo dục ở các hệ thống giáo dục tiên tiến trên thế giới, từ thay đổi trong việc tiếp cận nâng cao chất lượng giáo dục, trong đó nền tảng của hệ thống là văn hóa học đường. Văn hóa học đường được tạo nên từ các chuẩn mực, giá trị, niềm tin được bồi đắp bền bỉ theo thời gian; xuyên suốt trong mọi tổ chức và hoạt động của nhà trường. Do đó, văn hóa học đường không chỉ đem lại bộ mặt văn hóa cho nhà trường mà còn tạo nên nền tảng tinh thần, tạo niềm tin và động lực cho cộng đồng nhà trường gắn kết, cùng nhau thực hiện các mục tiêu đổi mới.

Tiếp tục hoàn thiện văn bản quy định về văn hóa học đường

Với trách nhiệm quan trọng của ngành Giáo dục trong việc xây dựng, tạo chuyển biến mạnh về văn hóa học đường, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Ngô Thị Minh khẳng định, để khắc phục những tồn tại hiện nay, Bộ GD-ĐT sẽ tiếp tục rà soát, sửa đổi, hoàn thiện hệ thống văn bản chỉ đạo quy định về xây dựng văn hóa học đường; bổ sung tài liệu giáo dục kỹ năng ứng xử cho học sinh, sinh viên; bảo đảm an toàn cho học sinh và an toàn thông tin trên môi trường mạng; giảm áp lực hành chính cho giáo viên, học sinh và khắc phục bệnh thành tích trong học tập, đánh giá; nâng cao năng lực phẩm chất của đội ngũ nhà giáo, phát huy vai trò nêu gương của thầy, cô giáo…

Phát biểu tại Hội thảo, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn đánh giá cao ý nghĩa chủ đề của hội thảo, bởi văn hóa học đường là vấn đề vừa nóng, vừa sâu xa để hướng tới chất lượng, giá trị, đẳng cấp của trường học, qua đó phát triển giá trị con người trong mỗi học sinh.

Ghi nhận những ý kiến tham luận, thảo luận tại hội thảo đã lưu ý, khơi gợi, phân tích nhiều vấn đề, góc nhìn đa chiều, đa dạng, qua đó cho thấy sự quan tâm, lo lắng về các vấn đề của giáo dục, với mong muốn trường học ngày càng tốt đẹp, học sinh được phát triển, hướng tới ngôi trường hạnh phúc, Bộ trưởng cho biết sẽ tiếp thu, tiếp nhận đầy đủ các ý kiến, đồng thời sẽ bàn thảo, lấy ý kiến thêm để hình thành chính sách, chỉ đạo thực thi.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Văn hóa học đường là bao gồm các thành tố, các hoạt động của trường học, cùng các yếu tố liên quan nhưng cốt lõi là hệ thống các chuẩn và hệ các giá trị, trong đó bao gồm quy tắc ứng xử trong hoạt động dạy, học và các quan hệ ứng xử khác, khi những điều đó đạt tới chuẩn mực và các giá trị được xác định thì lúc đó đạt tới giá trị của văn hóa.

Cách tiếp cận văn hóa học đường cần tổng thể và toàn diện, cần xác định những yếu tố cốt lõi, để khi ban hành chính sách tác động tới yếu tố đó.

“Với một giá trị rộng lớn như văn hóa nếu không tìm chỗ dựa để triển khai sẽ rất khó, cho nên điều đầu tiên là nhà trường, thầy trò cần củng cố và làm thật tốt yếu tố tuân thủ pháp luật, tuân thủ các nguyên tắc. Hoàn thiện và triển khai tốt bộ quy tắc ứng xử trong trường học, các chuẩn về đạo đức của nhà giáo, chuẩn trường học. Có như vậy mới rõ ràng để thực thi, có tiêu chí để hành động, có chỗ để thưởng phạt, khen chê. Làm tốt được những phương diện này cũng sẽ làm ngay ngắn được trường học. Trường học ngay ngắn, thầy ra thầy, trò ra trò mới có thể nói tới các giá trị khác được”, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhận định.

Nhìn lại những việc đã làm được trong giai đoạn vừa qua về xây dựng văn hóa học đường, Bộ trưởng cho rằng cần rà soát hệ thống các văn bản, quy định; triển khai mạnh mẽ tự chủ trong giáo dục; đồng thời quan tâm cải thiện cơ sở vật chất trường học. Bởi khi trường học quá nghèo, lớp học tạm bợ, cơ sở vật chất thiếu thốn, đường đến trường của thầy cô còn khó khăn thì việc triển khai văn hóa học đường sẽ không dễ dàng.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, những ý tưởng, đề xuất, kiến nghị của đại biểu sẽ được tổng hợp, chuyển tới các cơ quan có thẩm quyền làm cơ sở cho xây dựng chiến lược, hoạch định chính sách về giáo dục và đào tạo nói chung, văn hóa học đường nói riêng, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo, góp phần phát triển đất nước trong trong giai đoạn mới.

Hội thảo Giáo dục Việt Nam (VEC) được Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội tổ chức hằng năm, từ năm 2017, nhằm tạo diễn đàn để các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, học giả trong và ngoài nước, các nhà giáo, nhà quản lý chia sẻ, trao đổi, thảo luận về các vấn đề trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 8 khóa XI. Đồng thời, Hội thảo còn là cơ hội làm rõ hơn cơ sở lý luận và thực tiễn, đề xuất giải pháp cùng với cơ chế, chính sách để tổ chức thực hiện hiệu quả.