“Vitamin tình thương” thu hẹp khoảng cách thầy trò

Gỡ bỏ rào cản

Trên một nhóm kín của học sinh, các em thảo luận mọi chuyện trên trời, dưới biển. Trong đó không thể thiếu chuyện cô giáo chủ nhiệm can thiệp vào chuyện tình cảm “mới chớm” của một đôi bạn trong lớp. Phần lớn ý kiến đều cho rằng, cô làm như vậy là đúng, bởi trong năm học cuối cấp 2, các bạn cần tập trung vào việc học tập. Ngược lại, cũng một số bạn phản đối gay gắt chuyện cô nói với phụ huynh về chuyện này. Tất nhiên, cô giáo chủ nhiệm biết, nhưng với cái tâm của người giáo viên, cô không thể để chuyện tình cảm của học trò ảnh hưởng đến kết quả học tập của các em. Bản thân bạn nữ, thời gian đầu rất giận cô và trở nên khép kín, nhưng dần dần, với sự tư vấn của bạn bè thân (tất nhiên đã được cô đã “bí mật” tham vấn) đã cân bằng và tập trung vào việc học. Sau khi đỗ vào cấp ba, bạn mới tâm sự: Nếu không được cô âm thầm giúp đỡ thì bạn không thể có ngày hôm nay.

Thực ra, không quá khó để thầy cô giáo kịp thời nắm bắt được những khó khăn mà học trò của mình đang gặp phải, cho dù đó là trong trường lớp hay trên mạng Internet. Việc thực lòng quan tâm và chịu khó quan sát sẽ phần nào giúp các thầy cô cảm nhận thấy những thay đổi trong thái độ của học trò, bao gồm khả năng tập trung giảm sút, kết quả học tập dưới mức kỳ vọng, sức khỏe tinh thần bị tác động rõ rệt… Sau khi nhận biết những thay đổi không mong muốn này ở học trò, các thầy cô giáo có thể phối hợp với nhau để lên phương án hỗ trợ phù hợp và khéo léo nhất. Bên cạnh đó, việc sử dụng mạng lưới học trò ở trong lớp để gián tiếp giúp đỡ, định hướng các học sinh đang trải qua mâu thuẫn, khó khăn cũng tương đối hiệu quả.

Từ xưa tới nay, khoảng cách tuổi tác, thế hệ vẫn luôn là rào cản khiến trẻ em không thoải mái, tự tin trong việc chia sẻ những khó khăn mà các em gặp phải với người lớn, bao gồm cả thầy cô giáo. Lí giải điều này, Ths. Phạm Thị Bích Hồng - Giáo viên Trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam cho biết, trẻ em luôn sợ bị đánh giá, phán xét khi mở lòng với người lớn để nói về những điều các em không tự tin. Đôi khi là do các em không muốn làm phiền thời gian bận rộn của người lớn. Nhưng cũng rất nhiều khi, sự e dè của các em bắt nguồn từ việc người lớn thiếu niềm tin và khả năng thấu hiểu trẻ. Đa phần mọi người đều coi chuyện của trẻ là “chuyện trẻ con”.

Theo Ths Phan Thị Kim Liên - Quản lý Chương trình Bảo vệ Trẻ em (Tổ chức World Vision Việt Nam), khi được nuôi dạy trong một môi trường mang tính răn đe cao, khi mọi lỗi lầm đều phải trả giá bằng một hình phạt nào đó, trẻ em sẽ có xu hướng sợ hãi mỗi khi phạm lỗi, từ đó dằn vặt bản thân, rồi tự tìm cách giải quyết, khiến cho khó khăn hay mâu thuẫn đều không được xử trí hiệu quả.

Do đó, để gỡ bỏ rào chắn này, thầy cô giáo cần rất linh hoạt và bao dung trong cách ứng xử của mình với học trò. Bản thân thầy cô giáo cần thực hiện song song hai vai trò: vai trò truyền thụ kiến thức và vai trò đồng hành với học sinh trong mọi tiến trình cuộc sống. Chỉ khi đặt mình ngang hàng với học trò để lắng nghe không phán xét, thầy cô giáo mới thấu hiểu học trò hơn, từ đó dần dần trở thành người bạn lớn mà các em tin tưởng.

“Chỉ khi kiên nhẫn lắng nghe và mở lòng với những giãi bày của các em học sinh, thầy cô giáo mới có cơ hội nhìn thấy những khía cạnh mới mẻ, đáng yêu và cũng rất đỗi trong sáng của các em. Đây là nền tảng quan trọng để thầy cô tìm ra cho mình phương thức hỗ trợ phù hợp và hiệu quả nhất, giúp các em không những giải quyết hiệu quả các khó khăn mà còn có thể phát huy tiềm năng của bản thân. Khi thầy cô giáo trở thành người bạn, “người quân sư” cho các em học sinh, thầy cô cũng trưởng thành hơn và tự trau dồi cho mình những kỹ năng quý báu” - Chuyên gia tâm lý lý học lâm sàng, PGS.TS Trần Thành Nam nhận định.

Nỗ lực để duy trì mối quan hệ tin cậy giữa thầy trò

Trong thời đại 4.0, khi thông tin có thể được dễ dàng tiếp cận từ các nguồn đa dạng, thầy cô giáo không còn là khởi nguồn duy nhất của tri thức nữa. Không chỉ có vậy, thầy cô ngày nay cũng cần nỗ lực rất nhiều để duy trì vai trò định hướng và nuôi dưỡng mối quan hệ tin cậy với học trò.

Để nắm bắt, hỗ trợ học sinh xử lý mâu thuẫn, thầy cô giáo cần kiên nhẫn gợi mở và lắng nghe các em. Các em sẽ cảm thấy tin tưởng và tự tin hơn để chia sẻ các vấn đề mình đang gặp phải, từ đó cũng dễ dàng tiếp thu những gợi ý, phân tích và hướng dẫn của thầy cô hơn. Lúc này đây, thầy cô nên là nhà tổ chức, truyền cảm hứng để học trò tự học và phát triển bản thân, xây dựng giá trị bền vững trong cuộc sống.

PGS.TS. Trần Thành Nam nhấn mạnh vai trò không thể thay thế của “vitamin tình thương” trong việc thu hẹp khoảng cách, tăng cường kết nối và nuôi dưỡng mối quan hệ tin tưởng bền chặt giữa thầy cô và học trò. Tuy vậy, bên cạnh việc duy trì cách tiếp cận tíchCực và nhân văn để thầy cô luôn là những người bạn lớn trong quá trình trưởng thành của trẻ em, việc trang bị cho các em những kỹ năng, kiến thức cần thiết để sử dụng các nguồn thông tin online một cách hiệu quả, an toàn là vô cùng quan trọng.

Trước thực tế này, trong khuôn khổ Chương trình Bảo vệ trẻ em, World Vision Việt Nam đã phối hợp với chính quyền, nhà trường, các ban, ngành liên quan và gia đình để triển khai các hoạt động thiết thực, nhằm trang bị cho trẻ kỹ năng, kiến thức sử dụng Internet an toàn, đồng thời góp phần xây dựng môi trường lớp học khôngbạo-lực, thân thiện và hợp tác, tạo không gian cho trẻ hình thành và nuôi dưỡng các giá trị, hành vi tích cực dựa trên tinh thần yêu thương, tôn trọng lẫn nhau. World Vision Việt Nam tin rằng, trẻ em không chỉ là đối tượng nhận hỗ trợ mà chính là chủ thể có quyền và năng lực tham gia giải quyết vấn đề.