Xây dựng trường học hạnh phúc cho trẻ em

Ông Đặng Tự Ân, Phó Giám đốc Quỹ Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông (VIGEF) cho biết, các tiêu chí của trường học hạnh phúc tập trung vào 3 chữ P:

Chữ P thứ nhất là People - Con người: mỗi cá nhân trong trường phải được đối xử trên tinh thần tôn trọng, bao dung.

Chữ P thứ hai là Process - Quá trình: quá trình học và dạy học hay các hoạt động trong trường học phải là một quá trình hạnh phúc.

Chữ P thứ ba là Place - Địa điểm: trường học phải là nơi an toàn, vui vẻ, là nơi mà mọi người đều muốn đến.

3 yếu tố cốt lõi trong một trường học hạnh phúc, đó là: yêu thương, an toàn và tôn trọng.

Tuy nhiên, theo ông Đặng Tự Ân, những tiêu chí này chỉ mang tính định hướng để các nhà trường tham khảo, chứ không phải là rập khuôn. Mô hình trường hạnh phúc là mô hình đổi mới giáo dục rất đặc biệt bởi nó mang tính định tính, vì vậy, khi triển khai xây dựng mô hình, phải tuỳ vào đặc điểm của từng địa phương, từng nhà trường.

Một thực trạng hiện nay còn xảy ra trong học đường, đó là việc mất an toàn khi đến trường, bạo lực học đường, còn thấy những cái chết thương tâm khi học sinh bị bỏ quên trên xe hay chết do cây đổ, cổng trường đổ và nhiều rủi ro khác. Đặc biệt là hành vi bạo lực trẻ mầm non vẫn còn tồn tại... Tất cả những lý do đó có thể biến thành động cơ để thay đổi cho trường học thay đổi, xây dựng một trường học hạnh phúc đúng nghĩa.

Liên hợp quốc (UN) thừa nhận “hạnh phúc là một trong những quyền cơ bản của con người” và lấy ngày 20/3 hằng năm là “Ngày Quốc tế hạnh phúc”. Còn trong nhà trường, theo bài học “viết đơn từ” mà học sinh được học từ lớp 3 cấp tiểu học, quy định trong phần mở đầu bất cứ một văn bản hành chính nào, học sinh đều phải viết dòng tiêu ngữ mang tính bắt buộc: “Độc lập – Tự do – Hạnh phúc”, thể hiện khát vọng cao cả của toàn xã hội; đó chính là một giá trị, là mục đích phấn đấu suốt đời của mỗi công dân, của mọi gia đình.

Lấy cảm hứng từ mô hình Happy School của UNESCO, mô hình “Trường học hạnh phúc” được triển khai thí điểm vào tháng 4/2018 ở một số trường học tại TP Huế và đang được nhân rộng trên địa bàn cả nước.

Có thể hiểu “Trường học hạnh phúc” là nơi không có bạo lực học đường, không có hành vi vi phạm đạo đức nhà giáo, không có những hành xử xúc phạm danh dự, nhân phẩm, thân thể nhà giáo và học sinh; là nơi thầy cô và học sinh vui sống trong sẻ chia, cảm thông và yêu thương nhau; nơi đó cũng là mái nhà chung mà mỗi ngày giáo viên và học sinh đến trường là một niềm hạnh phúc.

Tại buổi Toạ đàm trực tuyến: “Mềm mỏng hay cứng rắn – Giáo dục tích cực” dành cho thầy, cô giáo do Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) phối hợp với Mạng lưới Quản trị Quyền Trẻ em thực hiện chiều 31/10, các diễn giả đã bày tỏ sự đồng tình với những quy định mới về biện pháp khen thưởng và xử lý kỷ luật học sinh trong Thông tư số 32/2020/TT-BGDĐT ngày 15/9/2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Điều lệ trường THCS, THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học.

Theo đó, các hình thức kỷ luật: phê bình trước lớp, trước trường; cảnh cáo ghi học bạ; buộc thôi học có thời hạn không còn trong trường phổ thông nữa, thay vào đó là các biện pháp nhắc nhở, hỗ trợ, giúp đỡ trực tiếp để học sinh khắc phục khuyết điểm; khiển trách, thông báo với cha mẹ học sinh nhằm phối hợp giúp đỡ học sinh khắc phục khuyết điểm.

Tuy vậy, Ths. Đỗ Thị Trang (Trưởng phòng Tham vấn học đường Trường Marie Curie) cũng lưu ý rằng trong quá trình áp dụng các biện pháp mới này cũng cần có những cách thức áp dụng phù hợp, không máy móc, rập khuôn và cũng cần tránh các rủi ro có thể đem lại từ việc áp dụng các biện pháp giáo dục này. Mỗi giáo viên nên coi việc áp dụng kỷ luật tích cực là một “lối sống” tích cực, chứ không phải là việc bắt buộc phải làm, theo quy định của ngành giáo dục hay của nhà trường.

Bà Nguyễn Hải Anh, chuyên gia về quyền trẻ em (Quản lý Dự án - Viện MSD) chia sẻ: Ngay cả trong trường học hạnh phúc thì vẫn sẽ có những lúc học sinh có những cư xử không đúng mực, vi phạm nội quy, quy chế của nhà trường. Khi bị xử lý kỷ luật, đương nhiên các con không thể nào vui vẻ được, nhưng các con vẫn sẽ cảm thấy mình hạnh phúc nếu được thầy cô tôn trọng, lắng nghe, chia sẻ và sẵn sàng hỗ trợ. Mỗi người có một cảm nhận khác nhau về hạnh phúc, mỗi nhà trường cũng sẽ có một bộ tiêu chí riêng để đánh giá mức độ hanh phúc của riêng trường mình. Và khi xây dựng bộ tiêu chí này, nhà trường nên tham vấn với các con học sinh, để các con tự đề xuất và cùng thảo luận xây dựng nên các tiêu chí.